Τι είναι η “προθελημένη άγνοια”;
Αν και μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, η willful ignorance σημαίνει να αποφεύγεις συγκεκριμένες πληροφορίες με σκοπό, ακόμα κι αν είναι εύκολο να τις αποκτήσεις. Σύμφωνα με πρόσφατη ανασκόπηση στην Current Opinion in Psychology από τους Fath και συνεργάτες:
-
Αποσυμπίεση εννοιών: Μειώνει το ψυχολογικό φορτίο αποφεύγοντας γνώση που προκαλεί άγχος ή αποτελεί δυσάρεστο βάθος.
-
Αντικειμενικότητα: Διατηρώντας αποστάσεις από περιττές λεπτομέρειες, ενισχύεται η καθαρότητα απόφασης.
Για ποιον λόγο κάποιος θα επέλεγε να μην μάθει;
-
Για να δικαιολογήσει εγωιστικές αποφάσεις
Π.χ., ένας manager αποφεύγει τα στοιχεία για το πώς οι περικοπές επηρεάζουν τους εργαζόμενους — έτσι, δεν τον ενοχλεί η ενοχή. -
Έλλειψη πνευματικής αντοχής
Το περιεχόμενο υπερφορτώνει, οπότε προτιμάμε συντομευμένες ή πρόχειρες λύσεις, όπως το «να το αφήσω να πάει».
Πότε η μη-γνώση ωφελεί την ψυχολογία;
-
Για συναισθηματική αυτοπροστασία
Αποφεύγεις να διαβάσεις, π.χ., μια πλήρη ιατρική διάγνωση ή τρομερά νέα γιατί σε κατακλύζουν συναισθηματικά, τουλάχιστον στιγμιαία, αυτό μπορεί να βοηθήσει · όμως, για μακροπρόθεσμη ψυχική ανθεκτικότητα, η σκόπιμη αναζήτηση ουσιαστικών πληροφοριών παραμένει απαραίτητη. -
Για μείωση προκατάληψης μέσω της “τύφλωσης”
Στη λήψη αποφάσεων, όπως σε επιλογή υποψηφίου ή έρευνα, η απόκρυψη βιογραφικών στοιχείων, όπως ονόματα ή φωτογραφίες — βοηθά να μειωθεί η προκατάληψη.
Γιατί είναι δύσκολο να την εφαρμόσουμε;
-
Περίεργος νους: Ακόμα και αν αποφασίσουμε να αγνοήσουμε κάτι, συχνά αισθανόμαστε εσωτερικά άβολα με αυτή την “κενή εγγύτητα” γνώσης.
-
Υπερβολική αυτοπεποίθηση: Πολλοί πιστεύουμε ότι η περισσότερη πληροφόρηση πάντα βοηθά. Όμως αυτό δεν ισχύει — μπορεί να εισάγει θόρυβο και σύγχυση.
Πώς να αναπτύξεις “έξυπνη άγνοια”
| Εάν σε ωθεί η περιέργεια… | Εάν σε ωθεί η υπερπεποίθηση… |
|---|---|
| Ρώτα τον εαυτό σου: « Το χρειάζομαι ή θέλω απλώς να μάθω; » | Συνειδητοποίησε πώς άσχετες πληροφορίες σου αλλοιώνουν την κρίση σου |
| Εστίασε στα ουσιαστικά για την απόφαση | Κατέγραψε το επίπεδο εμπιστοσύνης σου πριν και μετά, θα δεις πώς λιγότερη πληροφορία μπορεί να βοηθάουσα |
| Η περιέργεια ικανοποιείται και μετά την απόφαση, όχι πριν |
Συμπέρασμα
Η willful ignorance δεν είναι αδυναμία· υπό προϋποθέσεις, είναι σοφή επιλογή. Μπορεί να:
-
Προστατεύσει την ψυχική σου ισορροπία
-
Μειώσει άγχος και ασυνείδητες προκαταλήψεις
-
Ενισχύσει την εστίασή σου και τις αποφάσεις
Όταν σε κατακλύζει η πληροφορία, επέλεξε συνειδητά τι αποφεύγεις, και τι είναι πραγματικά σημαντικό στον δρόμο σου.
Βιβλιογραφία
-
Emamzadeh, A. & Fagan, A. (2025). When Not Knowing Is Better for Your Mind and Mental Health. Psychology Today.
-
DeNicola, D. (2024). Understanding Ignorance. Σύγχρονες συζητήσεις για την αξία της σκόπιμης άγνοιας στην καθημερινότητά μας.
