Άρθρα

Nευροβιολογία και junk food, τι σχέση έχουν;

,

Όλοι γνωρίζουν ότι η συνήθεια πολλών ανθρώπων να καταφεύγουν στη κατανάλωση “πρόχειρου” φαγητού, γνωστό ως junk food, βλάπτει σοβαρά την υγεία.

Έχουν γραφτεί πολλά άρθρα γύρω από το θέμα “junk food“. Επίσης έχουν μελετηθεί εκτενώς και οι επιπτώσεις τους στο ανθρώπινο σώμα και έχει αναλυθεί επανελειμμένα η χαμηλή τους διατροφική αξία.

Σε εκείνο όμως που στους περισσότερους ανθρώπους δεν έχει δοθεί η απαραίτητη προσοχή στη μείωση της κατανάλωσής  junk food, είναι η αναζήτηση του κινήτρου, η λειτουργία του εγκεφάλου και η αιτία της επιλογής τέτοιων τροφών.

Junk food και εγκέφαλος

Η ανάπτυξη του εγκεφάλου από το στάδιο της εμβρυϊκής ηλικίας, της εφηβείας, μέχρι και την ενηλικίωση είναι εστίες ενδιαφέροντος για πολλούς επιστήμονες στο πώς ξεκινάει η έλξη σε τέτοιου είδους τρόφιμα.

Σύμφωνα με αρκετές μελέτες, η προσφυγή στο “πρόχειρο” φαγητό, δηλαδή σε junk food, μπορεί να οδηγήσει σε βλαβερές, για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, επιπτώσεις.

Η συχνή κατανάλωση τροφών με αυξημένες “κενές” θερμίδες μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου, της σηματοδότησης και της αναστολής της ντοπαμίνης.

Η ντοπαμίνη απελευθερώνεται όταν ενεργοποιείται το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου και ενεργοποιηθείται με φυσικές ανταμοιβές, όπως η κοινωνική αλληλεπίδραση.

Κάποιες μελέτες διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι τείνουν να επιλέγουν τα “άχρηστα” τρόφιμα γιατί είναι εύκολα προσβάσιμα λόγω του χαμηλού τους κόστους και της εύκολης πρόσβασης σε αυτά.

Υπάρχει όμως και κάτι πιο βαθύ, ίσως η επιλογή στο “εύκολο” φαγητό να σχετίζεται με την εμπειρία και την εκμάθηση της απόλαυση από μικρή ηλικία.

Οι αποφάσεις σχετικά με την κατανάλωση τροφής και τη θερμιδική αξία συνδέονται με ένα μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται κοιλιακός προμετωπιαίος φλοιός, μια περιοχή που κωδικοποιεί την αξία των ερεθισμάτων και προβλέπει την άμεση δράση.

Ο προμετωπιαίος φλοιός είναι η τελική περιοχή του εγκεφάλου που αναπτύσσεται. Είναι το μέρος του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τη ρύθμιση της συμπεριφοράς, είναι ο διευθυντής του εγκεφάλου.

Σε μια νέα μελέτη, οι ερευνητές Cassandra Lowe, J. Bruce Morton και Amy Reichelt επισήμαναν την εφηβεία ως μια περίοδο «διπλής ευαισθησίας».

Καθώς οι εγκέφαλοι των εφήβων εξακολουθούν να αναπτύσσουν τις δυνατότητες λήψης αποφάσεων, και το σύστημα της αυτοσυγκράτησης και της ανταμοιβής είναι περιορισμένο.

Έτσι γίνοναι πιο επιρρεπείς στην κακή κατανάλωση και χρήση junk food, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές αλλαγές στον εγκέφαλο, τη γνωστική λειτουργία, τη συμπεριφορά ακόμα, την επανάληψη και τον εθισμό.

Τρώμε με τα μάτια; Η αλήθεια πίσω από τα ελκυστικά φαγητά

Ένας από τους βασικούς ρόλους του εγκεφάλου είναι να λειτουργεί έτσι ώστε ο οργανισμός να βρίσκει εύκολα την τροφή του. Προφανώς δεν είναι τυχαίο ότι το στόμα βρίσκεται κοντά στον εγκέφαλο στα περισσότερα είδη ζώων.

Τα ολοένα και αυξανόμενα περιστατικά παχυσαρκίας είναι μόνο ένα από τα σημάδια ότι η ανθρωπότητα δεν έχει εξελιχθεί τόσο, όσον αφορά τη βελτιστοποίηση του τρόπου θρέψης.

Πολλές φορές οι ευθύνες πίπτουν στις πόρτες των παγκόσμιων εταιρειών τροφίμων που συχνά προσφέρουν ελκυστικά τρόφιμα όπως τα junk food, σχεδιασμένα να ενεργοποιούν το σύστημα της ανταμειβής και της ευδαιμονίας του εγκεφάλου.

Η αναζήτηση της τροφής και συγκεκριμένα των θρεπτικών στοιχείων είναι μία από τις σημαντικότερες λειτουργίες του εγκεφάλου. Στους ανθρώπους, αυτή η δραστηριότητα βασίζεται κυρίως στην όραση, ειδικά όταν πρόκειται για την εύρεση εκείνων των τροφίμων με τα οποία είμαστε εξοικειωμένοι.

Ο εγκέφαλος είναι το όργανο που χρειάζεται την περισσότερη ενέργεια, χρησιμοποιεί περίπου το 25% της ροής του αίματος ή μάλλον το 25% της διαθέσιμης κατανάλωσης ενέργειας.

Οι εγκέφαλοί μας έμαθαν να απολαμβάνουν να βλέπουν φαγητό, δεδομένου ότι πιθανότατα αυτή η αίσθηση προηγείται της κατανάλωσης.

Junk food και ψηφιακή εποχή

Η αυτόματη ανταμοιβή που σχετίζεται με την όραση της τροφής σημαίνει πιθανότατα τη διαδικασία να δεκτούμε τα επαρκή θρεπτικά συστατικά για την επιβίωση.

Ταυτόχρονα, οι φυσιολογικές αποκρίσεις προετοιμάζουν το σώμα μας να δεχτεί αυτό το φαγητό.

Η τακτική έκθεση σε εικονικά ελκυστικές τροφές τύπου junk food στις μέρες μας και η σειρά των νευρικών, φυσιολογικών και συμπεριφορικών αποκρίσεων που συνδέονται με αυτό, μπορεί να διαταράσσει πολύ συχνά τη φυσιολογική μας πείνα.

Αυτή η οπτική πείνα είναι πιθανώς και ένα μέρος του λόγου για τον οποίο διάφορα μέσα διατροφής έχουν γίνει όλο και πιο επιτυχημένα σε αυτήν την ψηφιακή εποχή.

Συνοψίζοντας

Η εφηβεία είναι μια σημαντική περίοδος σωματικής, κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης και χαρακτηρίζεται από εμφανείς νευροβιολογικές αλλαγές στον εγκέφαλο.

Οι διαδικασίες ωριμότητας που εμφανίζονται σε περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για το γνωστικό έλεγχο και την αναζήτηση ανταμοιβής.

Αυτά μπορεί να ευθύνονται και για την συχνή κατανάλωση εύγευστων «άχρηστων» τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και σάκχαρα.

Πρόσφατες μελέτες έχουν επισημάνει τον αρνητικό αντίκτυπο αυτών των τροφίμων στην εγκεφαλική λειτουργία και συγκεκριμένα σε αρκετές γνωστικές περιοχές και σε περιοχές της  επεξεργασίας ανταμοιβής.

Επιστημονικά δεδομένα για την ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου από την νεότερη ηλικία έως την ενηλικίωση δείχνουν επίσης ότι η εξοικείωση και εμπειρία που αποκτάται από τη χρήση των “άχρηστων” τροφών (junk food), μετατρέπεται σε έλξη και συνήθεια.

Αυτό έχει αντίκτυπο στην μάθησης και τη αναγνωρισιμότητα σε τροφές που μας κάνουν να νιώθουμε οικεία και όμορφα.

Το τελευταίο και ίσως πιο κρίσιμο μέρος της λειτουργίας της θρέψης είναι η βιολογία της αναζήτησης τροφής.

Μία από τις πρωταρχικές λειτουργίες ή προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο εγκέφαλος είναι να βρει θρεπτικά τρόφιμα και να αποφύγει ουσίες που μπορεί να είναι δηλητηριώδεις ή επιβλαβείς.

Ενώ οι αισθήσεις της γεύσης, της μυρωδιάς και της υφής παρέχουν τους απόλυτους διαιτητές της γευστικότητας ενός τροφίμου, η αίσθηση της όρασης είναι εκείνη που παρέχει ένα πολύ πιο αποτελεσματικό μέσο επιλογής της τροφής.

Η σύγχρονη νευροεπιστήμη δείχνει πόσο ισχυρό είναι το θέαμα της ελκυστικής τροφής που προσφέρουν τα junk food για τον εγκέφαλο, ειδικά για τον εγκέφαλο ενός πεινασμένου ατόμου.

References

P. Adema Vicarious consumption: Food, television, and the ambiguity of modernity
Journal of American Culture, 23 (2000), pp. 113-123

L. Aiello, P. Wheeler The expensive-tissue hypothesis: The brain and the digestive system in human and primate evolution
Current Anthropology, 36 (1995), pp. 199-221

Alexander, H. (2014). French chefs hit back at ’food porn’ photos in their restaurants. The Telegraph, 16th February. Downloaded from <http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/10641913/French-chefs-hit-back-at-food-porn-photos-in-their-restaurants.html> on 18.04.15.

J.S. Allen The omnivorous mind: Our evolving relationship with food
Harvard University Press, London, UK (2012)

J.M. Allman Evolving brains
Scientific American Publishing, New York, NY (2000)

Sawyer SM Azzopardi PS Wickremarathne D Patton GC The age of adolescence. Lancet Child Adolesc Health. 2018; 2: 223-228

Crone EA  Dahl RE Understanding adolescence as a period of social–affective engagement and goal flexibility. Nat Rev Neurosci. 2012; 13: 636-650

 

/by

Πνευμονογαστρικό νεύρο – το κλειδί για την ευημερία

Το πνευμονογαστρικό νεύρο (Vagus nerve) είναι το δέκατο κρανιακό νεύρο και συνδέεται με τον παρασυμπαθητικό έλεγχο της καρδιάς, των πνευμόνων και του πεπτικού σωλήνα.

Αποτελεί το μακρύτερο νεύρο του αυτόνομου νευρικού συστήματος στο ανθρώπινο σώμα. Θεωρείται το πιο πολύπλοκο από τα κρανιακά νεύρα και επίσης το λιγότερο κατανοητό. Το πνευμονογαστρικό νεύρο ονομάζεται επίσης κρανιακό νεύρο X.

Ανατομία και λειτουργία

Οι αισθητηριακές λειτουργίες του πνευμονογαστρικού νεύρου χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

  • Σωματικές : Αυτές είναι αισθήσεις που γίνονται αισθητές στο δέρμα ή στους μύες.
  • Σπλαχνικές: Αυτές είναι αισθήσεις που γίνονται αισθητές στα όργανα του σώματος.

Οι κινητικές λειτουργίες του πνευμονογαστρικού νεύρου περιλαμβάνουν:

  • Τη διέγερση μυών στο φάρυγγα, στο λάρυγγα και στον μαλακό ουρανίσκο. Αυτά είναι η σαρκώδης περιοχή κοντά στο πίσω μέρος της οροφής του στόματος.
  • Τη τόνωση των μυών στην καρδιά, όπου βοηθά στη μείωση του καρδιακού ρυθμού σε συνθήκες χαλάρωσης.
  • Τη διέγερση των ακούσιων συσπάσεων του πεπτικού σωλήνα. Σε αυτό περιλαμβάνονται ο οισοφάγος, το στομάχι και του έντερου, που επιτρέπει στα τρόφιμα να κινηθούν μέσω του σωλήνα.

Οποιαδήποτε βλάβη του έχει ως αποτέλεσμα μιας σειράς συμπτωμάτων. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί το νεύρο αυτό είναι τόσο μακρύ που επηρεάζει πολλές περιοχές.

Πιθανά συμπτώματα περιλαμβάνουν: τη δυσκολία στην ομιλία ή την απώλεια φωνής, πιθανό πρόβλημα με την κατανάλωση υγρών, την απώλεια αντανακλαστικών, πόνος στο αυτί, ο ασυνήθιστος καρδιακός ρυθμός, ανώμαλη αρτηριακή πίεση, τη μειωμένη παραγωγή οξέος στομάχου, ναυτία ή έμετο, κοιλιακό φούσκωμα ή πόνος.

Το πνευμονογαστρικό νεύρο είναι το κλειδί για την ευημερία;

Όσο περισσότερη η επιστήμη ερευνά τη τεράστια σημασία του πνευμονογαστρικού νεύρου, τόσο περισσότερο φαίνεται ότι η κατανόηση της μεγάλης λειτουργίας του αποτελεί υπόσχεση στη θεραπεία κάθε είδους ανθρώπινου πόνου.

“Υπάρχει μια τεράστια βιοηλεκτρική και βιοχημική σειρά αντιδράσεων για τα οποία ευθύνεται το πνευμονογαστρικό νεύρο και όλα αυτά είναι σχεδόν αδύνατο να μελετηθούν.” αναφέρει η Τiffany Field, PhD και διευθύντρια του Touch Research Institute στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής στο Μαϊάμι.

Η Tiffany Field ισχυρίζεται ότι οι διακλαδώσεις του νεύρου συνδέονται με το πρόσωπο και τη φωνή.

“Γνωρίζουμε ότι τα άτομα με κατάθλιψη έχουν χαμηλή νευρική δραστηριότητα, και αυτό σχετίζεται με λιγότερους τόνους και λιγότερο δραστικές εκφράσεις του προσώπου. Μία άλλη διακλάδωση του νεύρου φτάνει μέχρι το γαστρεντερικό σωλήνα. Εδώ, η χαμηλή νευρική δραστηριότητα σχετίζεται με αργή γαστρική κινητικότητα, η οποία παρεμβαίνει στη σωστή πέψη. Ακόμα άλλα παρακλάδια του νεύρου συνδέονται με την καρδιά, τους πνεύμονες και το ανοσοποιητικό σύστημα. Η ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση του νεύρου συνδέεται με τη ροή ορμονών όπως η κορτιζόλη και η πεπτική ορμόνη γκρελίνη, την ανάπτυξη φλεγμονών και πολλών άλλων εσωτερικών διαδικασιών που διαμορφώνουν την ανθρώπινη υγεία και ευημερία.” , αναφέρει.

Πώς μπορεί ένα νεύρο να έχει τόση μεγάλη επιρροή στο ανθρώπινο σύστημα;

Ενώ ορισμένες πτυχές της δραστηριότητας του πνευμονογαστρικού νεύρου είναι αδιάκριτες, είναι σαφές ότι το συγκεκριμένο νεύρο είναι ο κυβερνήτης του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αυτό βοηθά στον έλεγχο των αντιδράσεων χαλάρωσης του σώματος. Με απλά λόγια, η αυξημένη  δραστηριότητά του αντισταθμίζει την απόκριση στο στρες, η οποία ελέγχεται από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα.

Ο Stephen Silberstein, MD, καθηγητής νευρολογίας και διευθυντής του Κέντρου Πονοκέφαλου στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Thomas Jefferson της Φιλαδέλφειας ολοκλήρωσε μια ανασκόπηση το 2016 πάνω στη λειτουργία του πνευμονογαστρικού νεύρου. Αναφέρει ότι η αυξημένη δραστηριότητα του νεύρου επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό και επίσης απενεργοποιεί τη φλεγμονή, προκαλώντας την παραγωγή χημικών ουσιών από το ανοσοποιητικό σύστημα. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι η ενεργοποίηση του νεύρου μπορεί να σταματήσει μια κρίση άσθματος ή μια επιληψίας όπως επίσης μπορεί να σταματήσει την ημικρανία ή τον πονοκέφαλο και να μειώσει την γαστροϊσοφαγική παλιδρόμιση».

Είναι γεγονός ότι για οποιαδήποτε παθολογική κατάσταση που επιδεινώνεται από το άγχος ή τη φλεγμονή, από την αρθρίτιδα έως τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η διέγερση του συγκεκριμένου νεύρου μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία ή να ανακουφίσει τα συμπτώματα.

Ο Stephen Silberstein υποστηρίζει ότι οι νευροεπιστήμονες διερευνούν τη χρήση της διέγερσης του νεύρου και σε ένα ευρύ φάσμα ασθενειών και διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων και ψυχικών παθήσεων. Ήδη, υπάρχουν ενδείξεις ότι η διέγερση του νεύρου μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη ή να βοηθήσει άτομα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής. Αρκετοί είναι και οι επιστήμονες ερευνούν και την επιρροή του νεύρου στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης.

Πώς να πετύχουμε διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου;

Ενώ η ηλεκτρική διέγερση εφαρμόζεται από το 2000 και σε ορισμένες περιπτώσεις, παρέχει ήδη ανακούφιση σε άτομα με μια σειρά από ασθένειες, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να το πετύχουμε αυτό χωρίς συσκευή ή εμφύτευμα.

Για παράδειγμα το μασάζ, η γιόγκα, ο διαλογισμός, και η βαθιά αναπνοή, η φροντίδα του εντέρου και η σωστή διατροφή και η άσκηση προωθούν τη δραστηριότητα του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, που είναι η δραστηριότητα του συγκεκριμένου νεύρου.

Κάντε εγγραφή στο πρόγραμμα της FMOND για να πάρετε τη καθοδήγηση ενίσχυσης του πνευμονογαστρικού νεύρου μέσα από τον ισορροπημένο τρόπο ζωής.

Σχετική έρευνα έδειξε ότι αυτές και πολλές σχετικές δραστηριότητες αυξάνουν τη δραστηριότητα μέσω υποδοχέων πίεσης που είναι θαμμένοι κάτω από την επιφάνεια του δέρματος, υποδοχείς που βρίσκονται σε όλο το σώμα. Αυτοί μπορούν να φτάσουν μόνο μέσα από έντονη πίεση ή από βαθιά έκταση. Επίσης το ελαφρύ άγγιγμα ή η αγκαλιά ή η ισχυρή χειραψία είναι εγγενώς καταπραϋντικά.

Θα μπορούσε ένα νεύρο που ίσως δεν έχετε ακούσει ποτέ να είναι το κλειδί για την ενίσχυση της διάθεσής και τη μείωση του άγχους; Η φροντίδα αυτού του μακρού, περιπλανώμενου νεύρου είναι το κλειδί για την ευημερία μας.

References

https://en.wikipedia.org/wiki/Vagus_nerve

Carabotti M, Scirocco A, Maselli MA, Severi C. The gut-brain axis: interactions between enteric microbiota, central and enteric nervous systems. Ann Gastroenterol (2015) 28:203–9. 
Hagemann D, Meier JJ, Gallwitz B, Schmidt WE. [Appetite regulation by ghrelin – a novel neuro-endocrine gastric peptide hormone in the gut-brain-axis]. Z Gastroenterol (2003) 41:929–36.10.1055/s-2003-41853 
Bonaz B, Sinniger V, Pellissier S. Vagus nerve stimulation: a new promising therapeutic tool in inflammatory bowel disease. J Intern Med (2017) 282:46–63.10.1111/joim.12611 
Evrensel A, Ceylan ME. The gut-brain axis: the missing link in depression. Clin Psychopharmacol Neurosci (2015) 13:239–44.10.9758/cpn.2015.13.3.239 
Leclercq S, Forsythe P, Bienenstock J. Posttraumatic stress disorder: does the gut microbiome hold the key? Can J Psychiatry (2016) 61:204–13.10.1177/0706743716635535 
Goverse G, Stakenborg M, Matteoli G. The intestinal cholinergic anti-inflammatory pathway. J Physiol (2016) 594:5771–80.10.1113/JP271537 
/by

Ωκυτοκίνη: η άλλη πλευρά

,

Η ωκυτοκίνη είναι μια πεπτιδική ορμόνη που παράγεται από τα νευρικά κύτταρα του υποθαλάμου και μεταφέρεται μέσω των νευραξόνων τους στον οπίσθιο λοβό της υπόφυσης, απ’ όπου αποδεσμεύεται από την κυκλοφορία. Το βασικότερο ερέθισμα για την έκκριση της ωκυτοκίνης είναι η διέγερση των θηλών κατά το θηλασμό. Ως αγγλικός όρος αναφέρεται ως oxytocin και προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «ωκύς» (γρήγορη) και «τόκος» (γέννηση), που σημαίνει «γρήγορη γέννηση».

Ποιος είναι ο ρόλος της ωκυτοκίνης;

Αυτό το πεπτίδιο των εννέα αμινοξέων πιστεύεται ότι εμπλέκεται σε μια μεγάλη ποικιλία φυσιολογικών και παθολογικών λειτουργιών όπως η σεξουαλική δραστηριότητα, η στύση του πέους, η εκσπερμάτωση, η εγκυμοσύνη, η συστολή της μήτρας, η εκβολή γάλακτος, η μητρική συμπεριφορά, η κοινωνική σύνδεση, το άγχος , η επιθετικότητα, η μάθηση, ο αυτισμός ακόμα και οι εθισμοί.

Η ωκυτοκίνη και οι υποδοχείς της επίσης έχουν βρεθεί να σχετίζονται με πληθώρα κοινωνικών και συναισθηματικών, φυσιολογικών και παθοφυσιολογικών συμπεριφορών, όπως η ασφάλεια, ο φόβος, το μετατραυματικό στρες, η συναισθηματική προσκόλληση, η αναπαραγωγή, η γονική μέριμνα, και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Στην ωκυτοκίνη έχουν δωθεί πολλοί τίτλοι

  • «Η ωτοκυτοκίνη και ο εθισμός»
  • «Η ωκυτοκίνη αυξάνει την εμπιστοσύνη στον άνθρωπο»
  • «Η ωκυτοκίνη αυξάνει τη γενναιοδωρία στον άνθρωπο»
  • «Η ωκυτοκίνη ως αναζήτηση θεραπείας του αυτισμού»
  • «Ωκυτοκίνη: ο μεγάλος διαμεσολαβητής της ζωής».
  • «Η ωκυτοκίνη είναι ηρεμιστική ορμόνη»
  • «Η ωκυτοκίνη, η ορμόνη της αφοβίας»
  • «Η ωκυτοκίνη, η ορμόνη της αγάπης»

Η άλλη πλευρά της ωκυτοκίνης

Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι τα χαμηλά επίπεδα ωκυτοκίνης έχουν συνδεθεί με τις διαταραχές του αυτισμού και γενικά του αυτιστικού φάσματος (π.χ. σύνδρομο Asperger). Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η ωκυτοκίνη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία αυτών των διαταραχών.

Επίσης, μελέτες έχουν συσχετίσει αυξημένα επίπεδα ωκυτοκίνης σε ασθενείς με διαταραχές διατροφής, παχυσαρκίας καθώς και η μειωμένη συγκέντρωσή της με διαβήτη τύπου Β.

Οι ερευνητές συσχέτισαν ακόμα και το γεγονός ότι η αυξημένη ωκυτοκίνη μπορεί να προάγει τον εθνοκεντρισμό, ενδεχομένως τροφοδοτώντας την ξενοφοβία, την προκατάληψη και τη βία.

Ωκυτοκίνη και εγκέφαλος

Μελέτες νευροαπεικόνισης ανέφεραν ότι η ισορροπημένη έκκριση ωκυτοκίνης μειώνει την ενεργοποίηση της αμυγδαλής, τη βασική περιοχή του εγκεφάλου στο δίκτυο «φόβου» και ψυχικού τραύματος. Έτσι μειώνεται και το μετατραυματικό στρες και ελαττώνεται η μνήμη σε δυσάρεστα γεγονότα. Η ωκυτοκίνη απελευθερώνεται από την υπόφυση ως απάντηση σε διαφορετικά στρεσογόνα ερεθίσματα, περιλαμβανομένου του άλγους, του φόβου και της έκθεσης σε ένα ξένο περιβάλλον με σκοπό τον καθησυχασμό. Όμως δύο πειράματα που πραγματοποιήθηκαν σε ποντικούς διαπίστωσαν ότι η αυξημένη ορμόνη δεν καθησυχάζει αλλά αντιθέτως ενεργοποιεί το σύστημα το οποίο έχει συσχετιστεί με τον τρόπο που ο εγκέφαλος σχηματίζει αναμνήσεις φόβου, δηλαδή την αμυγδαλή.

Αυτο επιβεβαιώνεται επίσης και με μελέτες που δείχνουν ότι τα αυξημένα επίπεδα ωκυτοκίνης στον εγκέφαλο θηλυκών ποντικών μετά τη γέννα μπορεί να προκαλέσουν περισσότερο άγχος.

Ωκυτοκίνη και αλκοόλ

Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Birmingham έχουν επισημάνει σημαντικές ομοιότητες μεταξύ των συμπεριφορικών επιδράσεων της ωκυτοκίνης και του αλκοόλ. Οι επιδράσεις της ωκυτοκίνης και του αλκοόλ μοιράζονται πολλές ομοιότητες στο επίπεδο των λειτουργιών του εγκεφάλου. Και οι δύο μπορούν να αυξήσουν τις επιπτώσεις του άγχους ή του στρες. Ακόμη, και οι δύο έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της αίσθησης του φόβου. Όπως το αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές κοινωνικές παρενέργειες, έτσι και η αυξημένη ωκυτοκίνη μπορεί να οδηγήσει σε “αφοβία”, επιθετικότητα, αλαζονία, ζηλοφθονία, καθώς χάνεται η αίσθηση του φόβου και η αυτοσυγκράτηση ως προστασία από επικίνδυνες καταστάσεις.

Σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Emotion, φαίνεται ότι οι υπερβολικές ποσότητες της ορμόνης στον οργανισμό έχουν σαν αποτέλεσμα την υπερβολική ευαισθησία και τα ανεξέλεγκτα συναισθήματα. Οι ερευνητές Christopher Cardoso και Anne-Marie Linen μελέτησαν 82 υγιή άτομα νεαρής ηλικίας που δεν αντιμετώπιζαν κανένα είδος ψυχικής διαταραχής. Οι μισοί έλαβαν δόση ωκυτοκίνης και οι άλλοι μισοί εικονικό φάρμακο placebo. Έπειτα από μια σειρά πειραμάτων και τεστ, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι «η ωκυτοκίνη έκανε τους συμμετέχοντες να αναγνωρίζουν πιο εύκολα τα συναισθήματα των ανθρώπων που έχουν απέναντί τους». Όμως η «υπερβολική δόση» της ορμόνης αρχίζει αν επιδρά αρνητικά, πυροδοτώντας ανεξέλεγκτα συναισθήματα που μπορεί να αποδειχθούν καταστροφικά στις κοινωνικές συναναστροφές ακόμη και προσκολήσεις σε κάθε είδους σχέσεις.

Η ωκυτοκίνη τελικά

Μελετώντας λοιπόν και τις δύο όψεις ενός “νομίσματος” για πολλά πεδία της επιστημονικης έρευνας ακόμη και γεγονότων της καθημερινότητας και του τρόπου ζωής, ερχόμαστε σε βαθύτερη επίγνωση και αιτιολόγηση πολλών φαινομένων και συμπεριφορών. Η χρήση της ωκυτοκίνης ως θεραπεία (συχνά διαδίδεται ότι η εξωγενής χρήση της υπόσχεται την ευτυχία ακόμα και την ερωτική έλξη) επιφυλάσσει κινδύνους και αντικρούεται με τη φύση του ανθρώπου.

Ας έχουμε ως κύριο σκοπό την ανακάλυψη της βιολογικής και συναισθηματικής μας ύπαρξης, ώστε να έρθουμε στην κατανόηση των διαφόρων σωματικών και ψυχολογικών μας αντιδράσεων και γιατί όχι, να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε και να ρυθμίσουμε την κάθε παρεκτροπή μέσα από την ικανότητα της αυτοπαρατήρησης.

 

References

https://en.wikipedia.org/wiki/Oxytocin

Yomayra F Guzmán, Natalie C Tronson, Vladimir Jovasevic, Keisuke Sato, Anita L Guedea, Hiroaki Mizukami, Katsuhiko Nishimori, Jelena Radulovic. Fear-enhancing effects of septal oxytocin receptors. Nature Neuroscience, 2013; DOI: 10.1038/nn.3465

Ian J. Mitchell, Steven M. Gillespie, Ahmad Abu-Akel. Similar effects of intranasal oxytocin administration and acute alcohol consumption on socio-cognitions, emotions, and behavior: Implications for the mechanisms of action. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 2015; 55: 98 DOI: 10.1016/j.neubiorev.2015.04.018

Du Vigneaud V. Trail of sulfur research: From insulin to oxytocin. Science. 1956;123:967–74.

Neumann ID. The advantage of social living: Brain neuropeptides mediate the beneficial consequences of sex and motherhood. Front Neuroendocrinol. 2009;30:483–96.

Kosfeld M, Heinrichs M, Zak P, Fischbacher U, Fehr E. Oxytocin increases trust in humans. Nature. 2005;435:673–6.

DiCicco-Bloom E, Lord C, Zwaigenbaum L, Courchesne E, Dager SR, Schmitz C, et al. The developmental neurobiology of autism spectrum disorder. J Neurosci. 2006;26:6897–906.

Gimpl G, Fahrenholz F. “The oxytocin receptor system: Structure, function, and regulation” Physiol Rev. 2001;81:629–83.

Lee H, Macbeth A, Pagani J, Young WR. Oxytocin: The great facilitator of life. Prog Neurobiol. 2009;88:127–51.

/by