Άρθρα

Η διαπροσωπική νευροβιολογία (IPNB) είναι ουσιαστικά ένα διεπιστημονικό πεδίο που συγκεντρώνει πολλούς τομείς της επιστήμης, όπως της ανθρωπολογίας, της βιολογίας, της γλωσσολογίας, των μαθηματικών, της φυσικής και της ψυχολογίας.

Στόχος είναι ο προσδιορισμός πολλών ανθρώπινων αντιδράσεων μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες.

Η διαπροσωπική νευροβιολογία (IPNB) αναπτύχθηκε από τους Dan Siegel και Allan Schore. Το IPNB χρησιμοποιεί τα κλινικά στοιχεία που υποστηρίζουν τη συνεχή ανάπτυξη του εγκεφάλου ως βάση του.

Αυτή η τεχνική εξετάζει την ευκαιρία για επούλωση του τραύματος, διεγείροντας τον εγκέφαλο με ισχυρή και θετική πειθώ.

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι καταστάσεις που θεωρούνταν μη αναστρέψιμες μπορεί στην πραγματικότητα να μπορούν να μεταμορφωθούν με υγιή τρόπο (Epigenetics – Επιγενετική).

Επειδή ο εγκέφαλος μεγαλώνει συνεχώς καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής μας, οι προοπτικές για αλλαγή και θεραπεία είναι μεγάλες.

Το IPNB χρησιμοποιείται σε έναν ευρύ μέρος του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εργάζονται στους τομείς της ψυχικής υγείας, της εκπαίδευσης, τους γονείς, των επιχειρήσεων, της βιομηχανίας και άλλων.

Ορισμός του νου με χρήση του IPNB

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Dan Siegel διαπίστωσε ότι παρόλο που άνηκε στην κοινότητα των ψυχιάτρων και συνεργάτης πολλών άλλων επαγγελματιών ψυχικής υγείας, κανείς δεν είχε πραγματικά έναν σαφή ορισμό της λειτουργίας του εγκεφάλου ή ακόμη και του νου.

Η θεμελίωση και ο καθορισμός της λειτουργίας του εγκεφάλου είναι από τις σημαντικότερες επινοήσεις και διαδικασίες στην ανθρώπινη εξέλιξη.

Ο νους βρίσκεται σε μια σχεσιακή αλληλεπίδραση με τη ροή της ενέργειας και της επικοινωνίας, εξ ου και ο ορισμός διαπροσωπική Νευροβιολογία.

Η θεωρία πίσω από τη διαπροσωπική νευροβιολογία

Στον πυρήνα της, η διαπροσωπική νευροβιολογία υποστηρίζει ότι η διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας πραγματοποιείται μέσα από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις.

Οι ανθρώπινες σχέσεις δηλαδή, διαμορφώνουν τον εγκέφαλο, ιδιαίτερα η αλληλεπρίδραση με τους πιο οικείους, οικογένεια, θεραπευτές, φίλους. Κάποτε η επιστημονική κοινότητα βασιζόταν στον εκ γεννετής κληρονόμηση στοιχείων της προσωπικότητας με άμεση επιρροή από το οικογενειακό περιβάλλον.

Η διαπροσωπική νευροβιολογία υποστηρίζει ότι ο εγκέφαλος διαμορφώνεται συνεχώς καθόλη τη διάρκεια ζωής και επηρεάζεται από τις νέες σχέσεις και αλληλεπριδράσεις με το περιβάλλον.

Η νευροπλαστικότητα δηλαδή του εγκεφάλου δείχνει ότι ο σχηματισμός νέων νευρώνων και νευρικών συνάψεων συνεχίζεται και στον ενήλικα.

Ο ρόλος της διαπροσωπικής νευροβιολογίας

Ο ψυχικός πόνος κωδικοποιείται παρόμοια στον εγκέφαλο με τον σωματικό πόνο. Και οι δύο μορφές πόνου σημαίνουν κίνδυνο για την επιβίωσή μας.

Η διαπροσωπική νευροβιολογία τονίζει τη σημασία των υγιών σχέσεων για ένα υγιές μυαλό.

Τονίζει επίσης και τη σημασία της καλής φροντίδας του εαυτού και της ομαλής αλληλεπίδρασης με τους άλλους.

Οι θετικές σχέσεις δημιουργούν θετικές αλλαγές, οι οποίες αποφέρουν θεραπεία για όσους έχουν υποφέρει από κάποιο τραύμα. Μέσα από την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι νευρικές συνάψεις επηρεάζουν το σώμα, το μυαλό και το πνεύμα στο σύνολό του, οι ειδικοί σε επαγγέλματα υγείας μπορούν καλύτερα να βοηθήσουν τους ανθρώπους.

Δηλαδή, να ξαναχτίσουν και να επανασυνδέσουν τους νευρώνες για να επιτύχουν μια πιο υγιή εσωτερική ισορροπία.

Το IPNB εστιάζει στην ενσωμάτωση όλων των διαφορετικών πτυχών που μας κάνουν μοναδικούς. Έτσι θα μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα γιατί είμαστε όπως είμαστε, και να προσπαθήσουμε να διορθώσουμε την αρνητική συμπεριφορά, όπου είναι δυνατόν.

Η εκπαίδευση είναι διαθέσιμη πλέον και εστιάζει κυρίως στον τρόπο μετάφρασης της νευροεπιστήμης σε μια προσέγγιση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για θεραπεία.

Η κατανόηση και η εφαρμογή της διαπροσωπικής νευροβιολογίας έχει μεγάλη αξία για επιστήμονες υγείας, συμβούλους και θεραπευτές.

https://en.wikipedia.org/wiki/Interpersonal_neurobiology

Το ενδογενές σύστημα οπιοειδών του εγκεφάλου περιλαμβάνει τρεις οικογένειες πεπτιδίων οπιοειδών: τη ενδορφίνη, την εγκεφαλίνη και δυνορφίνη.

Τα ενδογενή οπιοειδή και οι υποδοχείς τους διανέμονται ευρέως σε όλο το κεντρικό και περιφερειακό νευρικό σύστημα. Τα μέρη αυτών των συστημάτων ρυθμίζουν τον πόνο, το συναίσθημα, την ανταμοιβή, τις αντιδράσεις στο άγχος, τα κίνητρα, τον εθισμό σε οποιαδήποτε μορφή συμπεριλαμβανομένων ουσιών ακόμη και συμπεριφορών και τον αυτόνομο έλεγχο.

Η ενεργοποίηση των υποδοχέων των ενδογενών οπιοειδών παίζει ρόλο στην ανακούφιση από τον πόνο καθώς και σε διάφορες συμπεριφορές που σχετίζονται με το ψυχολογικό στρες.

Ωστόσο, έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι η ενδορφίνη μπορεί να εμπλέκεται σε συμπεριφορές που σχετίζονται με την επιβίωση, όπως η όρεξη και η αναπαραγωγή, την κοινωνική απόρριψη ή την κοινωνική αποδοχή.

Διαταραχές στο ενδογενές οπιοειδές σύστημα θεωρούνται ότι εμπλέκονται στη νόσο του Πάρκινσον, στις επιληπτικές κρίσεις, στους νευροπροστατευτικούς μηχανισμούς και στην κατάθλιψη.

Ενδορφίνη και εγκεφαλίνη

Τα ενδογενή οπιοειδή παίζουν σημαντικό ρόλο στον εθισμό και τις εξαρτητικές συμπεριφορές. Σχεδόν οι περισσότερες εθιστικές ή εξαρτητικές συμπεριφορές χαρακτηρίζονται από προσαρμοστικές αλλαγές στα κυκλώματα ανταμοιβής του εγκεφάλου.

Τα ενδογενή οπιοειδή και οι υποδοχείς τους ρυθμίζουν τη ντοπαμινεργική δραστηριότητα και την απόκριση της κορτιζόλης στο στρες. Έρευνα έχει δείξει ότι η μακροχρόνια χρήση εξωγενών οπιούχων προκαλεί συγκριτική ανεπάρκεια στις ενδογενείς ενδορφίνες, η οποία, με τη σειρά της, οδηγεί σε αναζήτηση οπιούχων και συμβάλλει στις συνεχιζόμενες υποτροπές που παρατηρούνται σε περιπτώσεις εθισμού.

Η ενδορφίνη και η εγκεφαλίνη είναι νευροπεπτίδια, τα οποία στο ανθρώπινο σώμα λειτουργούν ως σημαντικά μόρια σηματοδότησης στον εγκέφαλο. Οι εγκεφαλίνες βρίσκονται σε υψηλή συγκέντρωση στον εγκέφαλο καθώς και στα κύτταρα των επινεφριδίων. Οι ενδορφίνες σχετίζονται εν μέρει με την αυξημένη παραγωγή ντοπαμίνης.

Ντοπαμίνη

Οι ειδικοί μελετούν ακόμα πώς λειτουργεί η ντοπαμίνη, ένας νευροδιαβιβαστής που συμμετέχει και αυτή στο πλαίσιο του εθισμού. Πολλοί πιστεύουν ότι “εκπαιδεύει” τον εγκέφαλο για να αποφύγει δυσάρεστες εμπειρίες και να αναζητήσει ευχάριστες.

Οι εμπειρίες που μας κάνουν να νιώθουμε καλά, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ναρκωτικών ή αλκοόλ ενεργοποιούν το κέντρο ανταμοιβής, μνήμης και κινήτρων του εγκεφάλου, το οποίο ανταποκρίνεται απελευθερώνοντας ντοπαμίνη. Αυτή η απελευθέρωση αναγκάζει τον εγκέφαλό να εστιάσει περισσότερο στην εμπειρία και στην ανάμνηση της απόλαυσης.

Η ντοπαμίνη δημιουργεί το κίνητρο σε κάποια ουσία, μια συμπεριφορά, ένα τύπο φαγητού, στην αναζήτηση της ευχαρίστησης. Η ντοπαμίνη συμβάλλει στην εμπειρία της απόλαυσης. Δεν σχετίζεται άμεσα με τη δημιουργία ευχάριστων συναισθημάτων, αλλά βοηθά στην ενίσχυση των ευχάριστων αισθήσεων και συμπεριφορών συνδέοντας πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε καλά με την επιθυμία να τα επαναλάβουμε. Αυτός ο σύνδεσμος είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη του εθισμού.

Άλλοι νευροδιαβιβαστές που προκαλούν συναισθήματα ευχαρίστησης ή ευφορίας είναι: η σεροτονίνη, η ενδορφίνες, η ωκυτοκίνη

Ποια είναι τα οφέλη των ενδογενών οπιοειδών;  

Οι ενδορφίνες όπως και η ντομαπίνη εμπλέκονται στα κυκλώματα φυσικής ανταμοιβής και σχετίζονται με σημαντικές δραστηριότητες όπως το φαγητό, το ποτό, η φυσική κατάσταση, η άσκηση και η σεξουαλική επαφή. Προωθώντας μια γενική αίσθηση ευεξίας, οι ενδορφίνες έχουν πολλά οφέλη, όπως: ανακούφιση της κατάθλιψης, μείωση του άγχους, ενίσχυση της αυτοεκτίμησής, μείωση του βάρους (ο ρόλος των ενδορφινών και άλλων ορμονών στη ρύθμιση της όρεξης και της πρόσληψης τροφής ερευνάται.), αντιμετώπιση πόνου τοκετού, ανίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Μετατραυματικό στρες, ενδορφίνη και ντοπαμίνη  

Ένα κοινό αποτέλεσμα που διέπει την έκθεση σε ψυχοκοινωνικό στρες είναι η ενεργοποίηση του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA) και του συμπαθητικού νευρικού συστήματος ως μέρος της φυσιολογικής απόκρισης βιολογικού στρες.

Το ραβδωτό σώμα του εγκεφάλου συνδέεται λειτουργικά με το σύστημα ανίχνευσης απειλών. Στους ανθρώπους, η παιδική σεξουαλική κακοποίηση σχετίζεται με αυξημένους μεταβολίτες της ντοπαμίνης στα ούρα στην παιδική ηλικία και οι οξείς ψυχοκοινωνικοί στρεσογόνοι παράγοντες προκαλούν μεγαλύτερη απελευθέρωση ντοπαμίνης σε άτομα με χαμηλή αυτοαναφερόμενη μητρική φροντίδα.

Επιπλέον, η μειωμένη ραβδωτή λειτουργία που σχετίζεται με την κακομεταχείριση σχετίζεται με δυσμενείς εκβάσεις συμπεριλαμβανομένης της διαταραγμένης προσκόλλησης και της κατάθλιψης.

Μία μελέτη (Oswald et al., 2014) βρήκε θετικές συσχετίσεις μεταξύ του παιδικού τραύματος και της απελευθέρωσης ντοπαμίνης. Υψηλή ντοπαμίνη – ή πάρα πολύ συγκεντρωμένη ντοπαμίνη σε ορισμένα μέρη του εγκεφάλου και όχι αρκετά σε άλλα μέρη – συνδέεται με την παρορμητικότητα, την επιθετικότητα και μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις εθιστικές.

Εθιστική συμπεριφορά και τραύμα

Η διαταραχή στην έκκριση της ενδορφίνης επίσης οδηγεί σε εθιστικές συμπεριφορές. Μετά από ένα τραυματικό συμβάν, οι άνθρωποι αναφέρουν συχνά χρήση αλκοόλ για να ανακουφίσουν τα συμπτώματα άγχους, ευερεθιστότητας και κατάθλιψης. Το αλκοόλ μπορεί να ανακουφίσει αυτά τα συμπτώματα επειδή η πόση του αντισταθμίζει τις ελλείψεις στη δραστηριότητα της ενδορφίνης μετά από μια τραυματική εμπειρία. Μέσα σε λίγα λεπτά από την έκθεση σε ένα τραυματικό συμβάν υπάρχει αύξηση του επιπέδου των ενδορφινών στον εγκέφαλο. Κατά τη διάρκεια του τραύματος, τα επίπεδα ενδορφίνης παραμένουν αυξημένα και βοηθούν να μειώσουν τον συναισθηματικό και σωματικό πόνο του τραύματος.

Ωστόσο, αφού τελειώσει το τραύμα, τα επίπεδα ενδορφίνης μειώνονται σταδιακά και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια περίοδο απόσυρσης ενδορφίνης που μπορεί να διαρκέσει από ώρες έως ημέρες. Αυτή η περίοδος απόσυρσης ενδορφίνης μπορεί να προκαλέσει συναισθηματική δυσφορία και να συμβάλει σε άλλα συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD). Επίσης, όπως συμβαίνει με τα ζώα που εκτίθενται σε ανεξέλεγκτο στρες, οι ασθενείς με χρόνια PTSD έχουν υψηλά ποσοστά ιατρικών προβλημάτων, όπως αυτοάνοσες ασθένειες (van der Kolk 1997).

Οι ενδορφίνη και εγκεφαλίνη συμμετέχουν επίσης σε κίνητρα και διαδικασίες ανταμοιβής στη διατροφική συμπεριφορά, όπως η διέγερση της όρεξης από εύγευστα τρόφιμα. Ίσως η καλύτερη απόδειξη για τη συμμετοχή των οπιοειδών σε μια αλληλεπίδραση μεταξύ άγχους και φαγητού είναι το εύρημα ότι, σε ζώα και βρέφη, η πρόσληψη γλυκών και λιπαρών τροφών, συμπεριλαμβανομένου του γάλακτος, ανακουφίζει το κλάμα και άλλα συμπτώματα άγχους. Πρόσφατα, αυτό το αποτέλεσμα αποδείχθηκε ότι εξαρτάται από τη γλυκιά γεύση και όχι από τις θερμίδες, καθώς τα χαμηλών θερμίδων γλυκαντικά μειώνουν επίσης το κλάμα.

Έρευνες τον τελευταίο τέταρτο αιώνα έδειξαν ότι το τραύμα δεν οδηγεί απαραίτητα στην ψυχοπαθολογία. Στην πραγματικότητα, ένα γεγονός μπορεί να έχει πολύ διαφορετικά αποτελέσματα ανάλογα με την ικανότητα του θύματος να αντιμετωπίσει το συμβάν. Τα παιδιά που έχουν πέσει θύματα έχουν πολύ μικρό έλεγχο στο τραυματικό συμβάν και μπορεί να αντιμετωπίσουν σοβαρή συναισθηματική διαταραχή.

References

  1. Jennifer M. et al. Signals in the Nucleus Accumbens that Cause Active Avoidance Require Endocannabinoid Mobilization in the Midbrain. Current Biology, 2018; DOI: 10.1016/j.cub.2018.03.037
  2. Maldonado, R et al.  The endogenous opioid system: A common substrate in drug addiction. Drug and Alcohol Dependence 2010; 108 (3): 183-194. https://doi.org/10.1016/j.drugalcdep.2009.10.011.  
  3. Wand, GS et al. Chapter 4 – Endogenous Opiates, Addiction, and the Stress Response. Stress and Addiction. Biological and Psychological Mechanism 2007, Pages 85-104. https://doi.org/10.1016/B978-012370632-4/50007-3
  4. Bremner JD, Southwick SM, Darnell A, Charney DS. Chronic PTSD in Vietnam combat veterans: Course of illness and substance abuse. American Journal of Psychiatry. 1996;153:369–375. 
  5. Breslau N, Davis GC, Andreski P, Peterson E. Traumatic events and posttraumatic stress disorder in an urban population of young adults. Archives of General Psychiatry. 1991;48:216–222. 
  6. Clark DB, Pollock N, Bukstein OG, Mezzich AC, Bromberger JT, Donovan JE. Gender and comorbid psychopathology in adolescents with alcohol dependence. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. 1997;36:1195–1203.
  7. The A1 allele at the D2 dopamine receptor gene and alcoholism. A reappraisal. J GelernterD, GoldmanN, Risch (1993) Jama 269:1673–1677.
  8. Ventral tegmental area dopamine revisited: effects of acute and repeated stress EN Holly, KA Miczek, (2016). Psychopharmacology 233:163–186. https://doi.org/10.1007/s00213-015-4151-3 
  9. Wise, R. A. (2009). Roles for nigrostriatal—not just mesocorticolimbic—dopamine in reward and addiction. Trends in Neuroscience, 32(10), 517;524.
  10. Volkow, N. D., Wang, G. J., Fowler, J. S., Tomasi, D., & Telang, F. (2010). Addiction: Beyond dopamine reward circuitry. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 108(37), 15037-15042.

Το μυαλό μας μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό θεραπευτικό εργαλείο, όταν του δοθεί η ευκαιρία. Η ιδέα ότι ο εγκέφαλός μας μπορεί να πείσει το σώμα μας για μια ψεύτικη θεραπεία είναι πραγματικότητα – το λεγόμενο φαινόμενο εικονικού φαρμάκου ή φαινόμενο placebo.

Πλέον επιστήμη έχει βρει ότι κάτω από τις σωστές συνθήκες, ένα εικονικό φάρμακο μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικό όσο ένα πραγματικό φάρμακο. Πρόκειται για την απόδειξη τόσο της ισχυρής σύνδεσης του εγκεφάλου και του σώματος όσο και της κοινής τους λειτουργίας.

Πώς λειτουργεί το φαινόμενο placebo;

Για χρόνια, το φαινόμενο του εικονικού φαρμάκου θεωρήθηκε σημάδι αποτυχίας. Ένα εικονικό φάρμακο χρησιμοποιείται συνήθως σε κλινικές δοκιμές όπως μελέτες φαρμάκων, για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας των θεραπειών. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι σε μια ομάδα παίρνουν το δοκιμασμένο φάρμακο, ενώ οι άλλοι λαμβάνουν ένα ψεύτικο φάρμακο ή εικονικό φάρμακο, που πιστεύουν ότι είναι το πραγματικό. Με αυτόν τον τρόπο, οι ερευνητές μπορούν να μετρήσουν εάν το φάρμακο λειτουργεί συγκρίνοντας πώς αντιδρούν και οι δύο ομάδες. Εάν και οι δύο έχουν την ίδια αντίδραση – βελτίωση ή όχι – το φάρμακο θεωρείται ότι δεν λειτουργεί.

Πιο πρόσφατα, ωστόσο, οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αντίδραση σε εικονικό φάρμακο δεν αποτελεί απόδειξη ότι μια συγκεκριμένη θεραπεία δεν λειτουργεί, αλλά περιλαμβάνει μια περίπλοκη νευροβιολογική αντίδραση από αυξήσεις νευροδιαβιβαστών της ευφορίας, όπως τις ενδορφίνες και ντοπαμίνη, έως τη μεγαλύτερη δραστηριότητα σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με τη διάθεση, το συναίσθημα και την αυτογνωσία . Όλα αυτά μπορούν να έχουν θεραπευτικό όφελος.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο στις 27 Οκτωβρίου 2016, από το PLOS Biology, προσπάθησε να έχει εντοπίσει τι συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια του φαινομένου placebo. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού για να σαρώσουν τους εγκεφάλους ατόμων με χρόνιο πόνο από οστεοαρθρίτιδα γόνατος. Στη συνέχεια, σε όλους δόθηκε εικονικό φάρμακο και έγινε επανάληψη της σάρωσης του εγκεφάλου. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι όσοι αισθάνθηκαν ανακούφιση από τον πόνο είχαν μεγαλύτερη δραστηριότητα στην περιοχή του μεσαίου μετωπικού εγκεφάλου, που αποτελεί περίπου το ένα τρίτο του μετωπιαίου λοβού.

Τι είναι το φαινόμενο nocebo 

Η επίδραση του placebo εμφανίζεται όταν ένα εικονικό φάρμακο οδηγεί σε βελτίωση της διάθεσης και των συμπτωμάτων μιας κατάστασης. Το φαινόμενο nocebo, από την άλλη πλευρά, συμβαίνει όταν ένα εικονικό φάρμακο ή σκέψη, επιδεινώνει τη διάθεση και τα συμπτώματα αυτής της κατάστασης.  Ενώ υπάρχει αρκετή έρευνα σχετικά με το φαινόμενο placebo, το φαινόμενο nocebo εξακολουθεί να είναι ελάχιστα κατανοητό. Οι ειδικοί εξετάζουν τώρα το αποτέλεσμα nocebo για να κατανοήσουν καλύτερα πόσο μια θετική ή αρνητική σκέψη μπορεί να επηρεάσει τη σωματική υγεία ενός ατόμου.

Πώς δρα το φαινόμενο nocebo

Ένα παράδειγμα: Αν κάποιος ταλαιπωρείται από συνεχιζόμενους πονοκεφάλους, συναντήσει έναν γιατρό, και αφού ακούσει τα συμπτώματά του, αποφασίζει να του συνταγογραφήσει ένα χάπι που παίρνει κάθε πρωί. Τον προειδοποιηθεί ότι το χάπι θα κοστίσει πολύ και ότι μπορεί να δημιουργήσει ορισμένες παρενέργειες, όπως ναυτία και ζάλη. Αυτό που δεν του είπε όμως είναι ότι το χάπι είναι φτιαγμένο από ζάχαρη – δηλαδή, είναι ένα χάπι placebo.

Το άτομο παίρνει τη συνταγή του και ξεκινά τη θεραπεία με το πρώτο χάπι. Μέσα σε μια ώρα, αισθάνεται την ανάγκη να ξαπλώσει. Νιώθει ότι έρχεται η ναυτία και μπορεί να ορκιστεί ότι το δωμάτιο αρχίζει να περιστρέφεται λίγο. «Ο γιατρός με προειδοποίησε για αυτό», σκέφτεται. Στην πραγματικότητα όμως, πήρε ένα αβλαβές χάπι ζάχαρης. Άρα ό, τι ακούσε κατά τη διάρκεια αυτού του ραντεβού οδήγησε τον εγκέφαλο και το σώμα του να αντιδράσουν με βάση αυτό.

Τι συμβαίνει στο σώμα;

Μπορεί να υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί μηχανισμοί που λειτουργούν πίσω από τα φαινόμενα placebo και nocebo. Δεν είναι τόσο περίεργο που για ιατρικά συμπτώματα με υποκειμενικό νόσημα, όπως κατάθλιψη, άγχος και κόπωση, η προσδοκία ενός ατόμου ότι θα βελτιωθεί ή θα επιδεινωθεί μπορεί να είναι μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Ανακαλύφθηκε τα τελευταία χρόνια ότι η ένταση οποιουδήποτε σωματικού πόνου δεν καθορίζεται αποκλειστικά από το είδος του τραυματισμού στο σώμα. Η ασυνείδητη επεξεργασία σε περιοχές του εγκεφάλου μπορεί να ενισχύσει ή να μειώσει τα εισερχόμενα σήματα πόνου, όπως φαίνεται στους σαρωτές του εγκεφάλου. Έτσι, η προσδοκία ότι ένα φάρμακο παρέχει ανακούφιση από τον πόνο θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο επεξεργασίας των εισερχόμενων νευρικών σημάτων.

Είναι η δύναμη της πίστης;

Εάν ζητήσετε από κάποιον να φανταστεί μια οπτική σκηνή στο μυαλό του, μπορείτε να δείτε σε μια μαγνητική τομογραφία ότι οι ινιακοί λοβοί του – τα μέρη του εγκεφάλου τους που εμπλέκονται στην όραση – είναι ενεργοποιημένα. Εάν πείτε στους ανθρώπους να φανταστούν ότι κάνουν κάποια σωματική δραστηριότητα, θα δείτε τον κινητικό φλοιό να δείχνει ενεργοποίηση. Το να φαντάζεστε ότι συμβαίνει κάτι είναι αρκετό για να ενεργοποιήσετε αυτά τα τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με αυτήν τη σκέψη, ή ανησυχία ή πόνο.

Η πίστη σε ένα εικονικό φάρμακο μπορεί να λειτουργήσει συχνά θεραπευτικά στον πόνο ή τη ναυτία ή ίσως ακόμη και στην κατάθλιψη. Εμπλέκονται όλα τα μέρη και μηχανισμοί του εγκεφάλου που σχετίζονται με την προσδοκία, το στρες και την ανταμοιβή, καθώς και μια σειρά κέντρων μάθησης και μνήμης. Υπάρχουν επίσης κάποιες πειραματικές ενδείξεις διαφορετικών γενετικών παραλλαγών στην απόκριση του εικονικού φαρμάκου. Ο πόνος και η νόσος του Πάρκινσον αντιπροσωπεύουν τα πιο παραγωγικά μοντέλα για την καλύτερη κατανόηση της νευροβιολογίας του φαινομένου του εικονικού φαρμάκου. Το ίδιο ισχύει και για το φαινόμενο nocebo, το αντίθετο από το φαινόμενο placebo.

Μια περαιτέρω σε βάθος έρευνα των φαινομένων placebo και nocebo θα παρέχει σίγουρα σημαντικές πληροφορίες ακόμα και ελπίδες θεραπείας στο εγγύς μέλλον. Μέχρι τότε μπορείτε να σκεφτείτε θετικά για το φάρμακο και τις θεραπείες που λαμβάνετε και να πιστεύετε ότι τα οφέλη θα υπερτερούν κατά πολύ των κινδύνων. Εάν μπορείτε να το κάνετε αυτό, θα αυξήσετε τις πιθανότητές σας να έχετε ένα καλό αποτέλεσμα.

References 

  1. Klinger R, Colloca L, Bingel U, Flor H. Placebo analgesia: clinical applications. Pain(2013) 155(6):1–16. doi: 10.1016/j.pain.2013.12.007
  2. Petersen GL, Finnerup NB, Colloca L, Amanzio M, Price DD, Jensen TS, et al. The magnitude of nocebo effects in pain: a meta-analysis. Pain(2014) 155(8):1426–34. doi: 10.1016/j.pain.2014.04.016
  3. Vase L, Petersen GL, Riley JL, Price DD. Factors contributing to large analgesic effects in placebo mechanism studies conducted between 2002 and 2007. Pain(2009) 145(1–2):36–44. doi: 10.1016/j.pain.2009.04.008
  4. Evers AWM, Colloca L, Blease C, Annoni M, Atlas LY, Benedetti F, et al. Implications of placebo and nocebo effects for clinical practice: expert consensus. Psychother Psychosom(2018) 87(4):204–10. doi: 10.1159/000490354
  5. Benedetti F, Lanotte M, Lopiano L, Colloca L. When words are painful: unraveling the mechanisms of the nocebo effect. Neuroscience(2007) 147(2):260–71. doi: 10.1016/j.neuroscience.2007.02.020
  6. Benedetti F, Dogue S. Different placebos, different mechanisms, different outcomes: lessons for clinical trials. PLoS One. 2015;10(11):e0140967. doi:. http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0140967PubMed
  7. Jarcho JM, Feier NA, Labus JS, Naliboff B, Smith SR, Hong JY, et al.Placebo analgesia: Self-report measures and preliminary evidence of cortical dopamine release associated with placebo response. Neuroimage Clin. 2016;10:107–14. doi:. http://dx.doi.org/10.1016/j.nicl.2015.11.009PubMed

 

Ο διαβήτης τύπου 3 ή αλλιώς ο διαβήτης του εγκεφάλου εμφανίζεται όταν οι νευρώνες στον εγκέφαλο δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην ινσουλίνη, κάτι που είναι απαραίτητο για τις βασικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της μνήμης και της μάθησης.

Ο διαβήτης τύπου 3 είναι ένα αμφιλεγόμενο όνομα που μερικές φορές χρησιμοποιείται για να αναφερθεί στη νόσο του Αλτσχάιμερ, έναν τύπο προοδευτικής άνοιας. Έγιναν ισχυροί δεσμοί μεταξύ των δύο καταστάσεων, κυρίως ότι η άνοια μπορεί να προκληθεί από έναν τύπο αντίστασης στην ινσουλίνη που εμφανίζεται ειδικά στον εγκέφαλο. Σύμφωνα με την American Diabetes Association (ADA), εκτός από την προχωρημένη ηλικία που έχει διαβήτη ή προ διαβήτη είναι και ο δεύτερος μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για τη νόσο του Αλτσχάιμερ.

Παρόλο που ένας μικρός αριθμός ερευνών διαπίστωσε αυξημένο κίνδυνο άνοιας με διαβήτη τύπου 1, η συντριπτική πλειονότητα των μελετών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτή η σχέση μεταξύ του διαβήτη και της νόσου Αλτσχάιμερ είναι συγκεκριμένη για τον διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, η νόσος Αλτσχάιμερ ως διαβήτη τύπου 3 είναι αμφιλεγόμενη και πολλοί στην ιατρική κοινότητα είναι απρόθυμοι να αναγνωρίσουν τον διαβήτη τύπου 3 ως ιατρική διάγνωση έως ότου γίνει περισσότερη έρευνα.

Ο διαβήτης τύπου 3 δεν είναι ο ίδιος με τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 3c (ονομάζεται επίσης T3cDM ή παγκρεατογενής διαβήτης), μια δευτερογενής πάθηση που μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα άλλων παγκρεατικών παθήσεων.

Συμπτώματα διαβήτη τύπου 3

Καθώς η ινσουλίνη στον εγκέφαλο διαταράσσεται, όχι μόνο μειώνεται η γνωστική ικανότητα, αλλά και το μέγεθος και η δομή του εγκεφάλου επιδεινώνονται (όλα αυτά συνήθως εμφανίζονται καθώς εξελίσσεται η νόσος του Αλτσχάιμερ).

Τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 3 είναι ουσιαστικά τα ίδια με τα συμπτώματα της πρώιμης άνοιας, η οποία, σύμφωνα με την Ένωση Αλτσχάιμερ, περιλαμβάνει:

  • Δυσκολία ολοκλήρωσης κάποτε γνωστών εργασιών, όπως η οδήγηση.
  • Απώλεια μνήμης που διαταράσσει την καθημερινή ζωή.
  • Δυσκολίες στο σχεδιασμό ή την επίλυση προβλημάτων.
  • Σύγχυση με τον χρόνο ή τον τόπο.
  • Πρόβλημα με την κατανόηση οπτικών εικόνων ή χωρικών σχέσεων, όπως δυσκολία στην ανάγνωση ή την ισορροπία.
  • Δυσκολία συμμετοχής ή παρακολούθησης συνομιλιών ή ομιλίας / γραφής.
  • Αλλαγές στη διάθεση ή την προσωπικότητα.

Ποιες οι αιτίες;

Πολλές έρευνες δείχνουν το πόσο η ινσουλίνη είναι σημαντική για τον εγκέφαλο. Διαταραχές στην έκκριση και τη λειτουργία της ινσουλίνης έχουν εμπλακεί σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των νόσων Αλτσχάιμερ, Πάρκινσον και Χάντινγκτον. Μεταξύ των τελευταίων ευρημάτων είναι η ανακάλυψη ότι ένα γονίδιο που συνδέεται με την επεξεργασία της ινσουλίνης βρίσκεται σε μια χρωμοσωμική περιοχή που συνδέεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Αλλά πώς συνδέεται αυτό με το γονίδιο; Μια νέα μελέτη από τον Guojun Bu, Ph.D., μια νευροεπιστήμονα της Mayo Clinic και την καθηγήτρια της Ιατρικής Mary Lowell Leary, διαπίστωσε ότι ο ένοχος είναι η παραλλαγή του γονιδίου της νόσου Alzheimer που είναι γνωστό ως APOE4. Η ομάδα διαπίστωσε ότι το APOE4, το οποίο βρίσκεται σε περίπου 20 τοις εκατό του γενικού πληθυσμού και πάνω από το ήμισυ των περιπτώσεων της νόσου Alzheimer, είναι υπεύθυνο για τη διακοπή του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται την ινσουλίνη.

Παλαιότερα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι η ινσουλίνη παραγόταν μόνο από το πάγκρεας και δεν είχε καμία δραστηριότητα στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Στη συνέχεια, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, αρκετές ερευνητικές ομάδες εντόπισαν την ορμόνη και τον υποδοχέα της στον εγκέφαλο. Φαίνεται ότι η ορμόνη αυτή όχι μόνο διέσχισε το φράγμα αίματος-εγκεφάλου, αλλά επίσης παράγεται, σε χαμηλά επίπεδα, από τον ίδιο τον εγκέφαλο.

Είναι αξιοσημείωτο το πόσο μια διατροφή πλούσια σε σάκχαρα και κακά trans λιπαρά δείχνει να επηρεάζει την παθολογία της νόσου Αλτσχάιμερ. Οι διαταραχές στο μεταβολισμό της γλυκόζης που είναι η πρωταρχική πηγή ενέργειας και απαιτείται για την υγιή λειτουργία του εγκεφάλου έχουν εμπλακεί τόσο στον διαβήτη όσο και στη νόσο του Αλτσχάιμερ.

Με ποιο τρόπο ο διαβήτης τύπου 2 αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας;

Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα οδηγεί σε φλεγμονή σε όλο το σώμα και τον εγκέφαλό. Στη νόσο Αλτσχάιμερ, η χρόνια φλεγμονή έχει συνδεθεί με το σχηματισμό β-αμυλοειδούς και της πρωτεΐνης Tau., διαταραχές στον εγκέφαλο που είναι χαρακτηριστικά της νόσου του Αλτσχάιμερ.

Επιπλέον, η αντίσταση στην ινσουλίνη ( χαρακτηριστικό του διαβήτη τύπου 2 μπορεί να επηρεάσει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, πράγμα που σημαίνει ότι τα εγκεφαλικά κύτταρα δεν λαμβάνουν επαρκές οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά για να λειτουργήσουν σωστά.

Επίσης σημαντικό είναι και το πρόβλημα της ευαισθησίας στην ινσουλίνη στον εγκέφαλο. Όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη επηρεάζει το υπόλοιπο σώμα, έτσι και όταν υπάρχει μειωμένη σηματοδότηση ινσουλίνης στον εγκέφαλο, τα εγκεφαλικά κύτταρα δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν γλυκόζη (την κύρια πηγή ενέργειας τους) ) σωστά, και έτσι να διαταρράσεται η λειτουργία του.

Ποια η πρόληψη;

Υπάρχει μεγάλη συσχέτιση των μέτρων που μπορούν να βοηθήσουν τόσο στην πρόληψη του διαβήτη όσο και της νόσου Αλτσχάιμερ, όπως η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής και η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει πώς οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βελτιώσουν τον έλεγχο της γλυκόζης σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Ο μισός κίνδυνος ενός ατόμου να αναπτύξει νόσο Αλτσχάιμερ οφείλεται σε παράγοντες που μπορούν να αλλάξουν, όπως η διατροφή, η σωματική δραστηριότητα και το στρες.

Συγκεκριμένα, η αερόβια άσκηση ενισχύει την κυκλοφορία του αίματος στο σώμα και τον εγκέφαλο και βοηθά το σώμα να χρησιμοποιεί καλύτερα την ινσουλίνη. Εν τω μεταξύ, οι αναερόβιες ασκήσεις μπορούν να ενισχύσουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη και να μειώσουν το σάκχαρο στο αίμα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Αμερικανική Ένωση Διαβήτη συνιστά να  30 λεπτά αερόβιας άσκησης μέτριας έως έντονης έντασης τουλάχιστον πέντε φορές την εβδομάδα και αναερόβια προπόνηση με αντιστάσεις τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα.

Επίσης η χαμηλή σε επεξεργασμένα τρόφιμα και πρόσθετα σάκχαρα διατροφή και η χρήση φυσικών, μη επεξεργασμένων τροφών, καθώς και ορισμένα μπαχαρικά (όπως κουρκούμη και κανέλα) και αρωματικά βότανα (όπως ρίγανη) έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και μπορούν να μειώσουν το σάκχαρο στο αίμα.

Επίσης η διαχείρηση του βάρους παίζει πολύ σημαντικό ρόλο τη μείωση του διαβήτη 2 και των επιπλοκών του. Συγκεκριμένα, η κεντρική παχυσαρκία και το σπλαχνικό λίπος θεωρούνται προ φλεγμονώδη στάδια έως προ διαβητικά.

Οι ερευνητές γνωρίζουν εδώ και αρκετά χρόνια ότι το υπερβολικό βάρος και ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου του Alzheimer. Αλλά τώρα αρχίζουν να μιλούν για μια άλλη μορφή διαβήτη: το διαβήτη τύπου 3, το διαβήτη του εγκεφάλου.

REFERENCES