Το ψυχόδραμα σύμφωνα με το Βικιπαίδεια ορίζεται ως ένα είδος ομαδικής ή ατομικής ψυχοθεραπείας, η οποία δημιουργήθηκε από τον ψυχίατρο Jacob Levy Moreno (1889-1974).
« Ο «πρωταγωνιστής» καλείται να είναι ο εαυτός του πάνω στη σκηνή και να αναπαριστάνει το δικό του προσωπικό κόσμο. Καλείται να είναι ο εαυτός του, και όχι ένας ηθοποιός, καθώς ο ηθοποιός πάνω στη σκηνή είναι εξαναγκασμένος να θυσιάσει τον δικό του προσωπικό εαυτό για το ρόλο που θα του επιβάλλει ένας θεατρικός συγγραφέας… Κανείς δεν γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του από ό, τι ο ίδιος ο εαυτός του.» Jacob Levy Moreno (1889-1974), ψυχίατρος.
Πώς προέκυψε το ψυχόδραμα και τί είναι;
Για δεκαετίες, οι ψυχολόγοι, οι ερευνητές και επιστήμονες υγείας εργάστηκαν επιμελώς για να εντοπίσουν μοναδικούς τρόπους αντιμετώπισης πολλών καταστάσεων ψυχικής υγείας. Μερικές από αυτές είναι: το τραύμα, διατροφικές διαταραχές, διαταραχές άγχους και πολλά άλλα. Η αποκατάσταση προσωπικών ζητημάτων έως και η βελτίωση του εαυτού επιτυγχάνεται μέσα από διαφορετικούς τρόπους εκμάθησης και εργαλεία.
Το ψυχόδραμα ορίζεται από τον Βρετανικό Σύλλογο ψυχοδράματος (BPA) ως μια μορφή θεραπείας που χρησιμοποιεί δραματικές τεχνικές για τον εντοπισμό προβλημάτων και βελτίωση προσωπικών ζητημάτων.
Πρόκειται για μία μέθοδο διερεύνησης του ψυχισμού των ατόμων. Οι συμμετέχοντες δραματοποιούν, δηλαδή αναπαριστούν θεατρικά, τωρινά, παρελθοντικά, ακόμη και μελλοντικά γεγονότα από τις ζωές τους, αντί να μιλούν απλώς γι’ αυτά. Αυτό που δραματοποιείται από τους συμμετέχοντες δεν είναι μόνο η βιωμένη εμπειρία τους αλλά και οι ψυχολογικές εκφάνσεις που τη συνοδεύουν. Παραδείματα τέτοιων εκφάνσεων είναι οι σκέψεις, τα συναισθήματα ή οι τρόποι αντιμετώπισης ενός προβλήματος.
Βασικές φάσεις του ψυχοδράματος
- Η προθέρμανση
- Η δράση
- Το μοίρασμα
- Η κάθαρση
Παραδείγματα τεχνικών ψυχοδράματος
- Η τεχνική του σωσία αποτελεί μια μέθοδος που βοηθάει το άτομο να βρει τις λέξεις, για να εκφράσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις που δεν μπορούσε να εκφράσει προηγουμένως. Το άτομο αναφέρει ένα γεγονός και να άλλο μέλος της ομάδας ή ο συντονιστής είναι δίπλα του, εκφράζοντας δυνατά αυτό που θέλει να αναπαραστήσει και να εκφράσει το άτομο. Η γλώσσα του σώματος, τα εκφραζόμενα συναισθήματα, οι εικόνες με αναπαραστάσεις, και οι λέξεις περιγράφουν το γεγονός που εκδραματίζεται από το άτομο ώστε να αποδώσουν καλύτερα την ερμηνεία.
- Η αντιστροφή των ρόλων είναι η άσκηση όπου ένα άτομο εκτελεί ένα σενάριο που έχει βιώσει. Επίσης το άτομο μπορεί να διαδραματίσει διαφορετικό ρόλο εκτός από τον εαυτό του. Η αξία της αντιστροφής του ρόλου έγκειται στην εμπειρία να βιώσουμε το ρόλο τόσο του άλλου ατόμου όσο και του εαυτού μας μέσα από τα μάτια του άλλου. Αυτό βοηθά πολλούς ανθρώπους να αποκτήσουν νέες προοπτικές για το τι μπορούν να σκεφτούν οι άλλοι ακόμα και οι ίδιοι σε ορισμένες περιπτώσεις.
- Το mirroring ή καθρέφτης βοηθάει το άτομο να δει τη συμπεριφορά του, όπως οι άλλοι του δείχνουν μέσα από την αναπαράσταση του δικού του δράματος. Η τεχνική του κατόπτρου ενθαρρύνει τον πρωταγωνιστή να σκεφτεί αντικειμενικά γι’ αυτό που δείχνει υποκειμενικά. ” Ο πραγματικός σκοπός είναι το άτομο να δει τον εαυτό του σαν να κοιτάει μέσα σ’ έναν καθρέφτη (Karp, Holmes, Tauvon). Ένα μέλος της ομάδας ή ο συντονιστής παίρνει το ρόλο του ατόμου. Με αυτόν τον τρόπο επιτρέπει στον εαυτό του να δει τις δικές του ενέργειες από μακριά, με πρότυπα λόγου, τη γλώσσα του σώματος ή τη συμπεριφορά που διαφορετικά δεν θα ήταν σε θέση να δει και να νιώσει την κατάσταση.
- Μοντελοποίηση. Ο συντονιστής ή τα μέλη της ομάδας καλούνται να επαναλάβουν αυτό το σενάριο και να αντιδράσουν με τους δικούς τους τρόπους. Το αρχικό άτομο έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί διαφορετικούς τύπους αντιδράσεων που εκτελούνται. Έτσι θα μπορούσε να κατανοήσει τρόπους για το πώς να χειριστεί καλύτερα τις διάφορες περιστάσεις.
Πόσο βοηθάει το ψυχόδραμα;
Μια μελέτη του 2018 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Social Work with Groups ανακάλυψε τη θεραπευτική αξία της « παραπάνω πραγματικότητας». Αυτό επιτυγχάνεται όταν ένα άτομο εφαρμόζει κάτι που υπάρχει στην υποκειμενική του πραγματικότητα. Όταν συμβεί αυτό, το άτομο εκφράζει περισσότερα από ό, τι συνήθως λέει στην καθημερινή του ζωή. Έτσι ξεπερνά τα εμπόδια που τον συγκρατούσαν πριν και παίρνει μια πιο θετική κοινωνική ταυτότητα.
Τα θέματα που καλύπτονται στο ψυχόδραμα περιλαμβάνουν συγκρούσεις εσωτερικές ή εξωτερικές δηλαδή σχέσεων. Αυτά τα ευαίσθητα θέματα τείνουν να βρίσκονται στη ρίζα των κακών πεποιθήσεών μας.
References
- https://en.wikipedia.org/wiki/Psychodrama
- Λέτσιος, Κ. Το ψυχόδραμα και ο Jacob Moreno, στο Εισαγωγή στην Κοινωνική ψυχολογία, τόμος Β’, εκδόσεις Πεδίο, 2008
- Blatner, Adam, “Acting-In. Practical Applications of Psychodramatic methods”, third edition, Springer Publishing Company, New York, 1996
- Blatner, Adam, “Foundations of psychodrama: History, theory and practice”, Springer Publishing Company, New York, 2000.
- Djuric Z,Velijkovic, J. & Tomic, M.Psychodrama: A begginer’s guide, Jessica Kingsley Publishers, 2005.
