Ο μηχανισμός πίσω από την τροφική δυσανεξία θεωρείται ως ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα στην σύγχρονη ιατρική. Πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν τα τρόφιμα λόγω παρεξηγήσεων και όχι αληθινών δυσανεξιών.
Τι είναι οι τροφικές δυσανεξίες;
Οι τροφικές δυσανεξίες δεν είναι αυτοάνοσες αντιδράσεις, αλλά προκαλούνται από την έλλειψη συγκεκριμένων ενζύμων, σημαντικών στον μεταβολισμό κάποιων τροφών, όπως η λακτόζη στο γάλα. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μεμονωμένα συμπτώματα όπως αέρια, φούσκωμα ή διάρροια. Συχνά δεν είναι σαφές γιατί ένα άτομο είναι ευαίσθητο σε ορισμένα τρόφιμα.
Πότε εμφανίζεται μια τροφική δυσανεξία;
Συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά την κατανάλωση κάποιας ύποπτης τροφής. Στην περίπτωση των γαλακτοκομικών το σώμα δεν μπορεί να μεταβολίσει τη λακτόζη, μια φυσική ζάχαρη που βρίσκεται στο γάλα, το γιαούρτι και τα μαλακά τυριά. Ένας ειδικός γιατρός μπορεί συνήθως να διαγνώσει μια δυσανεξία εξετάζοντας τα συμπτώματά και το ιατρικό ιστορικό.
Μερικοί άνθρωποι επίσης, δυσκολεύονται να μεταβολίσουν το σιτάρι και έτσι αισθάνονται φούσκωμα, αέρια, διάρροια, αδιαθεσία και πόνο στο στομάχι μετά την κατανάλωση κάποιου αρτοποιήματος. Συνήθως η έννοια της δυσανεξίας παρερμηνεύεται και συγχέεται. Η ευαισθησία (μη ανοχή) σε ένα τρόφιμο δεν συμπίπτει πάντα με τον όρο δυσανεξία.
Σε άλλες περιπτώσεις , ένοχος σε μια ευαισθησία μπορεί να είναι πρόσθετο τροφίμων ή ένας χημικός ή μολυσματικός παράγοντας όπως: το γλουταμινικό νάτριο (MSG), τεχνητά γλυκαντικά, τοξίνες, ιοί, βακτήρια ή παράσιτα που έχουν μολύνει τα τρόφιμα, τεχνητά χρώματα τροφίμων, συντηρητικά ή βελτιωτικά γεύσης.
Η δυσανεξία στη γλουτένη
Πολλοί άνθρωποι κόβουν τη γλουτένη από τη διατροφή τους πιστεύοντας ότι έχουν δυσανεξία σε αυτήν, επειδή αντιμετωπίζουν συμπτώματα μετά την κατανάλωση σιταριού. Αυτό όμως δεν δηλώνει απαραίτητα ότι το άτομο είναι δυσανεκτικό στο σιτάρι ή πιο συγκεκριμένα στη γλουτένη που αποτελεί συστατικό πολλών ειδών δημητριακών.
Υπάρχουν ορισμένες διαταραχές όπως η κοιλιοκάκη, μια κάπως σπάνια και ακραία μορφή δυσανεξίας στη γλουτένη, που επηρεάζει μικρό ποσοστό του πληθυσμού και βλάπτει το λεπτό έντερο. Η διαφορά μεταξύ της μη ανοχής στο σιτάρι, και της δυσανεξίας (κοιλιοκάκη), πολύ συχνά συγχέονται.
Η μη ανοχή στο σιτάρι δεν είναι αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Η κοιλιοκάκη είναι μια ανοσολογική αντίδραση. Πρόκειται για μια σοβαρή και συχνά μη διαγνωσμένη ασθένεια με μεγάλη διακύμανση και συμπτώματα που περιλαμβάνουν την απώλεια βάρους, διάρροια, κράμπες στο στομάχι, ανεπάρκεια σιδήρου ακόμα και κόπωση. Η μόνη θεραπεία σε αυτή την περίπτωση είναι η ολική αποφυγή της γλουτένης.
Μήπως πίσω από μια διατροφική δυσανεξία κρύβεται μια διατροφική διαταραχή;
Κάποιοι άνθρωποι χρησιμοποιούν την δυσανεξία ως “ομπρέλα” στον περιορισμό της τροφής. Η αποχή από ολόκληρες ομάδες τροφίμων μπορεί να διαταράξει την ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή και κατα επέκταση την υγεία.
Είναι γεγονός ότι πάρα πολλοί άνθρωποι κάνουν αυτοδιάγνωση τροφικών δυσανεξιών και ενδέχεται να περιορίζουν τη διατροφή τους άσκοπα. Σχετική έρευνα έδειξε ότι ο πραγματικός επιπολασμός των τροφικών δυσανεξιών σε ενήλικες είναι μικρότερος από 2%. Αυτό σημαίνει ότι εκατομμύρια άνθρωποι αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα άσκοπα και χωρίς την κατάλληλη ιατρική συμβουλή. Από αυτούς εννέα στους δέκα είναι είτε θύματα ψευδών ερευνών, αυταπάτης, ή διαφημιστικών καμπανιών επιδιώκοντας να γίνουν μέρος της τελευταίας μόδας τροφίμων ή να καλύψουν μία επικείμενη διατροφική διαταραχή.
Τι μπορεί να προκαλέσει η αποχή από μεγάλες ομάδες τροφίμων;
Σίγουρα το πόσο επικίνδυνο μπορεί να καταστεί η αφαίρεση μεγάλων ομάδων τροφίμων είναι προφανές. Τα βραχυπρόθεσμα όσο και τα μακρυπρόθεσμα αποτελέσματα αυτής της απόφασης για την υγεία είναι όντως πολύ τρομακτικά. Μεταξύ των επιπτώσεων συμπεριλαμβάνεται η μεγάλη απώλεια βάρους, οι διατροφικές ελλείψεις, η στειρότητα, μεγαλύτερος κίνδυνος οστεοπόρωσης στη μετέπειτα ζωή, η μειωμένη πνευματική ικανότητα, η χρόνια κόπωση και τελικά ο αυτοπροκληθέντας υποσιτισμός.
Συνδέονται οι διατροφικές διαταραχές και η τροφική δυσανεξία;
Το σιτάρι βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα με βάση τα δημητριακά. Τα δημητριακά αποτελούν βασικό μέρος της διατροφής περίπου το 76,4% του πληθυσμού.
Κάποιοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι υπάρχει μια λεπτή γραμμή μεταξύ του περιορισμού της διατροφής για τη διατήρηση της υγείας και της ευημερίας με την ανάπτυξη μιας σχέσης με την τροφή που είναι εμμονική και επιζήμια για την ψυχική και σωματική υγεία.
Η χρήση της τροφικής δυσανεξίας συχνά χρησιμοποιείται ως δικαιολογία και ως στοιχείο απόκρυψης κάποιας διατροφικής διαταραχής.
Για παράδειγμα η ανορεξία μπορεί πραγματικά να ξεγελάσει το μυαλό και το σώμα των ίδιων των πασχόντων, σε σημείο που το άτομο με τη διαταραχή να κινείται ακραία και να περιορίζει ή να αποφεύγει το φαγητό. Η τροφική δυσανεξία ακόμη και η χορτοφαγία παρέχουν «αποδεκτούς» λόγους απομάκρυνσης από το φαγητό. Η δυσανεξία στα τρόφιμα μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται κανείς τη τροφή.
Από την άλλη πλευρά, είναι πολύ εύκολο να προκύψει μια νέα εμμονή με τα τρόφιμα που θα καταλήξει σε ακούσια απώλεια βάρους. Μία απόδειξη των ατόμων που “δικαιολογούνται” στο όνομα της δυσανεξιας είναι και η απροθυμία τους στην αντικατάστασης των περιορισμένων τροφίμων με θρεπτικά και απαραίτητα υγιή λίπη (π.χ. ξηροί καρποί, έλαια, σπόροι).
Οι ακανόνιστες διατροφικές συνήθειες μπορούν να δημιουργήσουν χάος στο πεπτικό σύστημα και θα μπορούσαν να ερμηνευθούν ψευδώς ως δυσανεξίες στα τρόφιμα. Οι δίαιτες Yo-yo, ακόμα και πιο σοβαρά προβλήματα όπως η βουλιμία, η υπερφαγια ακόμα και η ορθορεξία θα μπορούσαν να είναι η ρίζα και οι ένοχοι των αλλαγμένων συνηθειών του εντέρου με τα συνοδά συμπτώματα όπως το φούσκωμα, η κόπωση ή οι πονοκέφαλοι.
Ο αριθμός των ανθρώπων που πιστεύουν ότι έχουν δυσανεξία στα τρόφιμα έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, αλλά είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πόσα άτομα επηρεάζονται πραγματικά. Πολλοί άνθρωποι υποθέτουν ότι έχουν τροφική δυσανεξία όταν η πραγματική αιτία των συμπτωμάτων τους είναι κάτι άλλο.
Υπάρχει δοκιμή δυσανεξίας στα τρόφιμα;
Ορισμένες εταιρείες παράγουν τεστ δυσανεξίας στα τρόφιμα, αλλά αυτά τα τεστ δεν βασίζονται σε επιστημονικά στοιχεία και δεν συνιστώνται από την British Dietary Association (BDA).
Ο καλύτερος τρόπος διάγνωσης της δυσανεξίας και της μη ανοχής στα τρόφιμα είναι η αυτοπαρατήρηση στα συμπτώματά και στα τρόφιμα που καταναλώνονται. Η καθορισμένη αποχή από κάποιο τρόφιμο και η επανένταξή του, σίγουρα μπορεί να βοηθησει στην σωστή διάγνωση . Σε αυτό μπορεί να βοηθήσει η τήτηση ενός ημερολογίου τροφίμων, σημειώνοντας: το είδος της τροφής και τα τυχόν συμπτώματα μετά την κατανάλωση αυτής. Η διακοπή της ύποπτης τροφής από τη διατροφή για 2 έως 6 εβδομάδες μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των συμπτωματων. Η επαναφορά στην συνέχεια επιβεβαιώνει την υποψία ότι το συγκεκριμένο τρόφιμο ευθύνεται.
Θα μπορούσαν τα συμπτώματά να είναι κάτι άλλο;
Η συχνή διάρροια, το φούσκωμα, το κοιλιακό άλγος ή τα δερματικά εξανθήματα, σίγουρα θα πρέπει να οδηγήσουν σε ιατρό. Παρόμοιες καταστάσεις που μπορεί να μοιάζουν με κάποια μη ανοχή σε τρόφιμο ή δυσανεξία μπορεί να είναι : το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, κάποια διαταραχή άγχους, φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, τροφική αλλεργία.
References
https://en.wikipedia.org/wiki/Food_intolerance
Adverse reaction to food: assessment by double-blind placebo-controlled food challenge and clinical, psychosomatic, and immunologic analysis. Vatn MH, Grimstad IA, Thorsen L, Kittang E, Refnin I, Malt U, Løvik A, Langeland T, Naalsund A.Digestion. 1995;56(5):421-8. doi: 10.1159/000201270.PMID: 8549887 Clinical Trial.
Hypersensitivity reactions to food additives. Randhawa S, Bahna SL.Curr Opin Allergy Clin Immunol. 2009 Jun;9(3):278-83. doi: 10.1097/ACI.0b013e32832b2632.PMID: 19390435 Review.
[Reactions to food]. Tidsskr Nor Laegeforen. 1995 Dec 10;115(30):3730-3.PMID: 8539740 Review. Norwegian.
[Food intolerance]. Endocrinol Nutr. 2009 May;56(5):241-50. doi: 10.1016/S1575-0922(09)71407-X. Epub 2009 Jul 1.PMID: 19627745 Review. Spanish.