Πόσο σημαντική είναι η άμυνα του οργανισμού;
Το ανοσοποιητικό σύστημα δεν αναπτύσσεται πλήρως κατά τη γέννηση, αλλά ωριμάζει τα πρώτα χρόνια ζωής. Επομένως, η πρώιμη ζωή αποτελεί τη βάση για την σωστή εκμάθηση και σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος ενός ατόμου.
Είναι πλέον αποδεδειγμένο επιστημονικά ότι η ανοσία αρχίζει από το έντερο. Το 70-80% των ανοσοποιητικών μας κυττάρων ζουν στο γαστρεντερικό σωλήνα μαζί με τα 100 τρισεκατομμύρια βακτήρια που συνθέτουν το εντερικό μικροβίωμα. Το έντερο αποτελεί μια σημαντική είσοδο για τους παθογόνους παράγοντες, διαφόρων τοξινών και αλλεργιογόνων.
Ένας από τους σημαντικότερους ρόλους του ανοσοποιητικού συστήματος στο γαστρεντερικό σωλήνα είναι να μπορεί να κάνει διάκριση μεταξύ των αβλαβών αντιγόνων, όπως τα τρόφιμα και όσων μπορεί να είναι επικίνδυνα για την υγεία.
Υγιής άμυνα
Η ανάπτυξη ενός υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος εξαρτάται ως εκ τούτου από την καθιέρωση ενός υγιούς εντερικού μικροβιώματος τόσο στην πρώιμη ζωή όσο και στην μετέπειτα ζωή και συνδέεται άμεσα με τη διατροφή.
Η λήψη της σωστής διατροφής κατά τη διάρκεια της πρώιμης ζωής μπορεί να επηρεάσει θετικά την ανάπτυξη ενός ισορροπημένου ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό οδηγεί σε άμεσα οφέλη όσον αφορά την υποστήριξη της υγιούς ανάπτυξης αλλά και σε μακροπρόθεσμα όσον αφορά την πρόληψη και τη διαχείριση ασθενειών.
Ο ρόλος του μητρικού γάλακτος στην άμυνα
Στην πραγματικότητα, οι μελέτες δείχνουν ότι οι αλλεργίες μπορούν να αποφευχθούν κάνοντας τις σωστές διατροφικές επιλογές κατά τις πρώτες 1000 ημέρες της ζωής ενός ατόμου. Το μητρικό γάλα είναι η καλύτερη πηγή διατροφής για τα βρέφη κατά τη διάρκεια των πρώτων έξι μηνών ζωής, γιατί περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για την υγιή ανάπτυξη.
Το μητρικό γάλα περιέχει επίσης πολυάριθμους ανοσολογικούς παράγοντες (π.χ. ανοσοκύτταρα, μητρικά αντισώματα, πρεβιοτικά, νουκλεοτίδια, λιπαρά οξέα και υδατάνθρακες). Αυτοί οι παράγοντες συνεργάζονται για τη βελτιστοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και την προστασία του βρέφους από λοιμώξεις και συμβάλλουν στην πρόληψη αλλεργιών. Επίσης, συμβάλλουν και στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης μεταδοτικών ασθενειών σε μεταγενέστερη ζωή, σε μειωμένο κίνδυνο των φλεγμονώδων νόσων του εντέρου, τη παχυσαρκία και το διαβήτη τύπου ΙΙ.
Υποσιτισμός και άμυνα
Ο υποσιτισμός λόγω ανεπαρκούς πρόσληψης ενέργειας, μακρο και μκρο θρεπτικών συστατικών, βλάπτει το ανοσοποιητικό σύστημα, καταστέλλοντας τις λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος που είναι θεμελιώδεις για την προστασία του οργανισμού. Χωρίς επαρκή διατροφή, το ανοσοποιητικό σύστημα στερείται σαφώς των συστατικών που απαιτούνται για τη δημιουργία μιας αποτελεσματικής άμυνας.
Ευρήματα σε ασθενείς με απλή ανεπάρκεια θρεπτικών ουσιών, επιβεβαίωσαν τον κρίσιμο ρόλο πολλών βιταμινών, ανόργανων συστατικών και ιχνοστοιχείων στη λειτουργία της άμυνας. Η απουσία δε θρεπτικών ουσιών μπορεί να διαταράξει την ανοσοποιητική λειτουργία και να ενισχύσει την εκδήλωση μολυσματικών ασθενειών. Ωστόσο, οι υπερβολικές ποσότητες ορισμένων θρεπτικών ουσιών επηρεάζουν την ανοσολογική λειτουργία αλλά και η υπερφόρτωση σε ορισμένες περιπτώσεις οδηγεί σε πιθανές βλαβερές επιδράσεις, όπως δείχνουν ορισμένες κλινικές δοκιμές.
Τα ηλικιωμένα άτομα τείνουν να έχουν υψηλό επιπολασμό ανεπάρκειας θρεπτικών ουσιών. Αν και πολύ συχνά οι ασθένειες λόγω των ανεπαρκειών είναι μόνο υποκλινικές, οι επιδράσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα και στη γνωστική λειτουργία είναι αξιοσημείωτες.
Παχυσαρκία και άμυνα
Πολλά αποδεικτικά στοιχεία υποστηρίζουν τη αρνητική σύνδεση μεταξύ του μεταβολισμού του λιπώδους ιστού και της παχυσαρκίας με τη πρόσληψη θρεπιτκών συστατικών. Αυτό περιλαμβάνει διαταραχές στην παραγωγή συσχετιζόμενων ουσιών όπως αυτό της λεπτίνης και του παράγοντα νέκρωσης όγκων-άλφα (TNF-α) στον λιπώδη ιστό.
Ο ρόλος της άσκησης
Η επίδραση επίσης της άσκησης στην ανοσολογική απάντηση είναι πολύπλευρη, ανάλογα με τον τύπο της άσκησης και την έντασή της. Γενικά, είναι αποδεκτό ότι ενώ η μέτρια άσκηση ενισχύει τις ανοσολογικές λειτουργίες, η άσκηση υψηλής έντασης και η βαριά προπόνηση μπορούν να φέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα.
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν κάποιες ομοιότητες μεταξύ αυτών που εντατικά και σκληρά προπονούνται και των ασθενών με διατροφικές διαταραχές οι οποίες θα μπορούν να συσχετιστούν με κάποιους κοινούς παράγοντες, όπως οι περιοριστικές διατροφικές τους συνήθειες, η συνεχής δραστηριότητα, οι μεταβολές των ορμονών και το αγχωτικό περιβάλλον.
Η διατροφή ως θεραπεία
Τέλος, υπάρχουν πολλές παθολογικές καταστάσεις με σαφή συμμετοχή των ανοσοποιητικών μηχανισμών που μπορούν να διαμορφωθούν ή να ρυθμιστούν από τα θρεπτικά συστατικά. Αυτές περιλαμβάνουν τον καρκίνο, τη φλεγμονή, την αθηροσκλήρωση, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, το βρογχικό άσθμα, το διαβλητη τύπου ΙΙ, καρδιαγγειακά και αυτοάνοσα νοσήματα ακόμη και την κατάθλιψη αλλά απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την αποσαφήνιση των μηχανισμών δράσης σε σχέση με τη διατροφική παρέμβαση.
Η ανακάλυψη λειτουργικών τροφών όπως και η χρήση σωστών συνδιασμών τροφών φαίνεται ενδιαφέρουσα στη ζωή ενός δυτικού πολιτισμού που αντιμετωπίζει μια προοδευτική αύξηση των αυτοάνοσων και εντερικών προβλημάτων.
References
- Calder PC & Kew S (2002). The immune system: a target for functional foods?. Br. J. Nutr. 88, S165-S177.
- Chandra RK & Kumari S (1994): Effects of nutrition on the immune system. Nutrition 10, 207-210.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Immune_system
- Grimble RF (1997): Effect of antioxidative vitamins on immune function with clinical applications. Int. J. Vit. Nutr. Res. 67, 312-320.
- Lamas O, Marti A & Martinez JA (2002): Obesity and immunocompetence. Eur. J. Clin. Nutr. 56, S42-S45.
- Lopez-Varela S, Montero A, Chandra RK & Marcos A (2000): Nutritional status of young female elite gymnasts. Int. J. Vitamin Nutr. Res. 70, 185-190.
