Ο ρόλος του ανοσοποιητικού συστήματος είναι να προστατεύει το άτομο από παθογόνους οργανισμούς.
Η διατροφή είναι ένας από τους πολλαπλούς παράγοντες που καθορίζουν την άμυνα ή αλλιώς την ανοσοαπόκριση.
Πώς επηρεάζεται η άμυνα;
Η ανοσία μπορεί να μειωθεί σε ηλικιωμένους, ιδιαίτερα σε αυτούς που είναι αδύναμοι.
Σε αυτόυς συγκαταλέγονται και εκείνοι που ζουν με παχυσαρκία, που υποσιτίζονται και εκείνοι με χαμηλή πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών.
Οι ανοσολογικές διαταραχές που σχετίζονται με τη διατροφική ανεπάρκεια αυξάνουν την ευαισθησία σε λοίμωξη. Επίσης επιτρέπουν στις λοιμώξεις να γίνουν πιο σοβαρές, ακόμη και θανατηφόρες.
Η δυσμενής επίδραση της κακής διατροφής στο ανοσοποιητικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένης της φλεγμονώδους συνιστώσας του, μπορεί να είναι μία από τις εξηγήσεις για τον υψηλότερο κίνδυνο σοβαρότερων αποτελεσμάτων από λοίμωξη με SARS-CoV-2.
Αυτό παρατηρείται έντονα σε ηλικιωμένους και σε άτομα που ζουν με παχυσαρκία.
Μελέτες μεμονωμένων μικροθρεπτικών συστατικών συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης D και του ψευδαργύρου υποδηλώνουν ρόλους στη μείωση της σοβαρότητας της λοίμωξης με SARS-CoV-2.
Η καλή διατροφή είναι επίσης σημαντική για την προώθηση ενός διαφορετικού μικροβιώματος στο έντερο. Αυτό με τη σειρά του υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Μια επισκόπηση του ρόλου και της οργάνωσης του ανοσοποιητικού συστήματος
Ο πρωταρχικός ρόλος του ανοσοποιητικού συστήματος είναι να προστατεύει το άτομο από παθογόνους οργανισμούς.
Σε αυτά περιλαμβάνονται τα βακτηρία, ιοί, μυκήτες και παράσιτα.
Το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα έχει εξελιχθεί ώστε να περιλαμβάνει πολλούς διαφορετικούς τύπους κυττάρων, πολλά μόρια επικοινωνίας και πολλαπλές λειτουργικές αποκρίσεις.
Το ανοσοποιητικό σύστημα έχει τέσσερις γενικές δράσεις
Πρώτον, δρα ως εμπόδιο. Εμποδίζει τα μικρόβια να εισέλθουν στο σώμα.
Δεύτερον, το ανοσοποιητικό σύστημα δρα για να αναγνωρίζει τα μικρόβια και να αναγνωρίζει εάν είναι επιβλαβή ή όχι.
Τρίτον, το ανοσοποιητικό σύστημα δρα για την εξάλειψη αυτών των μικροβίων που αναγνωρίζονται ως επιβλαβή. Αυτό περιλαμβάνει τις καταστροφικές ενέργειες διαφόρων τύπων ανοσοκυττάρων.
Τέταρτον, η ανοσοαπόκριση δημιουργεί ανοσολογική μνήμη. Έτσι εάν υπάρχει εκ νέου έκθεση στο επιβλαβές μικρόβιο, η ανοσοαπόκριση είναι πιο γρήγορη και ισχυρότερη από ό, τι για την αρχική απόκριση.
Παράγοντες που επηρεάζουν την άμυνα
Είναι προφανές ότι η αποτελεσματική άμυνα κατά των παθογόνων οργανισμών απαιτεί ένα καλά λειτουργικό ανοσοποιητικό σύστημα.
Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν. Σε αυτούς οι λοιμώξεις είναι και πιο σοβαρές, ακόμη και θανατηφόρες.
Το παρακάτω σχήμα αναφέρει πολλούς από τους παράγοντες που επηρεάζουν την ανοσοαπόκριση.
Σε αυτούς περιλαμβάνονται ορισμένοι μη τροποποιήσιμοι παράγοντες όπως η γενετική, το στάδιο της πορείας ζωής (π.χ. εγκυμοσύνη, νηπιακή ηλικία και γήρας) και ώρα της ημέρας.
Πολλοί τροποποιήσιμοι παράγοντες επηρεάζουν επίσης την ανοσοαπόκριση. Σε αυτά περιλαμβάνονται το άγχος, η φυσική κατάσταση, η αδυναμία, η σωματική λιπαρότητα και η διατροφή.
Στις αρχές της πανδημίας SARS-CoV-2, εκείνοι που ήταν αδύναμοι είχαν μεγαλύτερη ευαισθησία σε πιο σοβαρές ασθένειες και θνησιμότητα από το COVID-19.
Αδύναμοι θεωρούνται οι ηλικωμένοι, οι παχύσαρκοι και οι ανοσοκατασταλμένοι.
Η επίδραση της γήρανσης και της αδυναμίας στην άμυνα και την ευαισθησία σε λοίμωξη
Η ανοσολογική ικανότητα μπορεί να μειωθεί με τη γήρανση, μια διαδικασία που ονομάζεται ανοσοαπόκριση.
Ένας παράγοντας που συμβάλλει στην ανοσοαπόκριση είναι πιθανό να είναι η μειωμένη παραγωγή ανοσοκυττάρων από το μυελό των οστών.
Η ανοσοαπόκριση επηρεάζει επίσης τις αντιδράσεις στον εμβολιασμό, συμπεριλαμβανομένου του εμβολίου εποχικής γρίπης.
Η κακή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών μπορεί να συμβάλει στην μείωση του ανοσοποιητικού που σχετίζεται με την ηλικία.
Η μείωση του ανοσοποιητικού είναι μικρότερη στους ηλικιωμένους με καλύτερη πρόσληψη ή κατάσταση μικροθρεπτικών συστατικών.
Τα ηλικιωμένα άτομα μπορούν να παρουσιάσουν εξασθενημένη ανοσοαπόκριση. Παρουσιάζουν επίσης προδιάθεση για μόλυνση και για ανεξέλεγκτη φλεγμονή.
Η επίδραση της παχυσαρκίας στην άμυνα και την ευαισθησία σε λοίμωξη
Η ανοσολογική ικανότητα μπορεί να μειωθεί και με την παχυσαρκία.
Σε περιπτώσεις παχυσαρκίας παρατηρούνται διαταραχές της δραστηριότητας βοηθητικών Τ κυττάρων, κυτταροτοξικών Τ κυττάρων, Β κυττάρων και φυσικών φονικών κυττάρων.
Παρατηρείται επίσης και μειωμένη παραγωγή αντισωμάτων και ιντερφερόνης-γ.
Αυτό σημαίνει ότι, σε σύγκριση με τα άτομα με υγιές βάρος, εκείνοι που ζουν με παχυσαρκία έχουν αυξημένη ευαισθησία σε μια σειρά βακτηριακών, ιογενών και μυκητιασικών λοιμώξεων και φτωχότερες αποκρίσεις στον εμβολιασμό.
Ο αντίκτυπος της παχυσαρκίας έχει διερευνηθεί καλά σε σχέση με τη μόλυνση από γρίπη και τον εμβολιασμό κατά της γρίπης.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του ιού H1N1 της γρίπης Α του 2009, όσοι ζούσαν με παχυσαρκία παρουσίασαν καθυστερημένες και εξασθενημένες αντι-ιικές αντιδράσεις στη λοίμωξη και εμφάνισαν χαμηλότερη ανάρρωση από την ασθένεια σε σύγκριση με τα άτομα με υγιές βάρος.
Παχυσαρκία και covid19
Η παχυσαρκία συνδέεται με πολλαπλές ανοσολογικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων των απαντήσεων που εμπλέκονται στην προστασία από ιούς.
Η παχυσαρκία σχετίζεται επίσης με αύξηση των συγκεντρώσεων στο αίμα πολλών φλεγμονωδών μεσολαβητών, μια κατάσταση χρόνιας φλεγμονής χαμηλού βαθμού.
Αυτή η κατάσταση θεωρείται ότι συμβάλλει στον αυξημένο κίνδυνο χρόνιων παθήσεων που σχετίζονται με την παχυσαρκία και μπορεί να προδιαθέσει στην αύξηση της υπερβολικής φλεγμονώδους απόκρισης όταν μολυνθεί.
Περιγράφεται τώρα καλά ότι όσοι ζουν με παχυσαρκία είναι πιο ευαίσθητοι σε σοβαρό COVID-19 και σε θνησιμότητα από COVID-19 από τους υγιείς ενήλικες με βάρος.
Όσοι ζουν με παχυσαρκία μπορούν να παρουσιάσουν μειωμένη ανοσοαπόκριση, προδιάθεση για μόλυνση και προδιάθεση για ανεξέλεγκτη φλεγμονή, προδιαθέτοντάς τους σε δυσμενείς συνέπειες της μόλυνσης.
Ο ρόλος των μικροθρεπτικών συστατικών στην υποστήριξη της ανοσολογικής απόκρισης
Η διατροφή παίζει πολλαπλούς ρόλους στην υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος. Η διατροφή παρέχει τα καύσιμα για τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Επίσης δίνει τα δομικά στοιχεία για τη δημιουργία RNA και DNA και για την παραγωγή πρωτεϊνών (αντισώματα, κυτοκίνες, υποδοχείς, πρωτεΐνες οξείας φάσης κ.λπ.) και νέα κύτταρα.
Η πλήρης σε θρεπτικά διατροφή βοηθάει στην δημιουργία ειδικών υποστρώματων για την παραγωγή ανοσο-ενεργών μεταβολιτών (π.χ. αργινίνη ως υπόστρωμα για το νιτρικό οξείδιο).
Είναι η πηγή πολλων ρυθμιστών του μεταβολισμού των ανοσοκυττάρων (π.χ. βιταμίνη Α, ψευδάργυρος).
Η διατροφή παρέχει επίσης θρεπτικά συστατικά με ειδικές αντιβακτηριακές ή αντι-ιικές λειτουργίες (π.χ. βιταμίνη D, ψευδάργυρος).
Επιπλέον παρέχει ρυθμιστές που προστατεύουν τον ξενιστή από το οξειδωτικό και φλεγμονώδες στρες (π.χ. βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, ψευδάργυρο, σελήνιο, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μακράς αλυσίδας και πολλές φυτικές πολυφαινόλες).
Τέλος μας τροφοδοτεί με υποστρώματα για το εντερικό μικροβιοτικό που με τη σειρά του ρυθμίζει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Κακή διατροφή και άμυνα
Η κακή διατροφή από την άλλη πλευρά, μπορεί να μην παρέχει επαρκείς ποσότητες των θρεπτικών συστατικών που χρειάζονται το ανοσοποιητικό σύστημα για να λειτουργήσει καλά.
Αυτό θα σχετίζεται με αυξημένη ευαισθησία σε λοίμωξη και αδυναμία ελέγχου των επιδράσεων της μόλυνσης
Από αυτή την άποψη, ο ρόλος των μικροθρεπτικών συστατικών στη στήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος έχει μελετηθεί ευρέως, όπως αναθεωρήθηκε αλλού.
Πολλά μικροθρεπτικά συστατικά παίζουν ζωτικούς ρόλους στην υποστήριξη της ανοσοαπόκρισης.
Οι ρόλοι των βιταμινών A, C και D και ο ψευδάργυρος, ο χαλκός και ο σίδηρος διερευνώνται καλά, αλλά οι βιταμίνες Β, η βιταμίνη Ε, η βιταμίνη Κ, το σελήνιο, το μαγνήσιο και άλλες έχουν όλοι ρόλους.
Οι ανεπάρκειες αρκετών από αυτά τα μικροθρεπτικά συστατικά επηρεάζουν πολλές πτυχές τόσο της έμφυτης όσο και της επίκτητης ανοσίας και αυξάνουν την ευαισθησία σε λοιμώξεις.
Θρεπτικά συστατικά και άμυνα
Συνολικά, τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν ότι πολλαπλά μικροθρεπτικά συστατικά διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην υποστήριξη όλων των πτυχών της ανοσοαπόκρισης.
Συνεπώς η πρόσληψη και η κατάστασή τους πρέπει να ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο της ευαισθησίας στη λοίμωξη SARS-CoV-2 και τη σοβαρότητα του COVID-19.
Οι ρόλοι συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης D και του ψευδαργύρου στην αντι-ιική ανοσία φαίνεται να είναι σημαντικοί και η ικανότητα του σεληνίου να αποτρέπει την ιική μετάλλαξη είναι ενδιαφέρουσα στο πλαίσιο της εμφάνισης παραλλαγών SARS-CoV-2.
Επιπλέον, η χαμηλή πρόσληψη πολλών μικροθρεπτικών συστατικών μειώνει τις αντιδράσεις εμβολιασμού και, επομένως, πρέπει να ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο των τρεχόντων και μελλοντικών προγραμμάτων εμβολιασμού COVID-19.
Αυτό είναι πιθανό να είναι ιδιαίτερα σημαντικό στους ηλικιωμένους αλλά και σε άλλες ομάδες που είναι πιο πιθανό να έχουν χαμηλή πρόσληψη ή κατάσταση ενός ή περισσότερων μικροθρεπτικών συστατικών.
Η σημασία του μικροβιώματος του εντέρου
Τα κοινά βακτήρια εντός της γαστρεντερικής οδού παίζουν ρόλο στην ανοσολογική άμυνα του ξενιστή. Αυτό γιατί δημιουργούν ένα φράγμα κατά του αποικισμού από παθογόνα και μέσω της παραγωγής γαλακτικού οξέος και αντιμικροβιακών πρωτεϊνών που μπορούν άμεσα να αναστέλλουν.
Συμπεράσματα
Η διατροφή είναι ένας από τους πολλαπλούς παράγοντες που καθορίζουν την ανοσοαπόκριση και η καλή διατροφή είναι σημαντική για την υποστήριξη της ανοσοαπόκρισης.
Η ανοσία μπορεί να μειωθεί σε ηλικιωμένους, ιδιαίτερα σε αυτούς που είναι αδύναμοι, σε εκείνους που ζουν με παχυσαρκία, σε αυτούς που υποσιτίζονται και σε αυτούς με χαμηλή πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών.
Αυτές οι διαταραχές του ανοσοποιητικού που σχετίζονται με τη διατροφική ανεπάρκεια αυξάνουν την ευαισθησία σε λοίμωξη και επιτρέπουν στις λοιμώξεις να γίνουν πιο σοβαρές, ακόμη και θανατηφόρες.
Η διατροφική ανεπάρκεια επιτρέπει επίσης τη μη ρυθμιζόμενη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες που συμβάλλουν στην αδυναμία και στην κακή έκβαση από τη μόλυνση.
Η δυσμενής επίδραση της κακής διατροφής στο ανοσοποιητικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένης της φλεγμονώδους συνιστώσας του, μπορεί να είναι μία από τις εξηγήσεις για τον υψηλότερο κίνδυνο σοβαρότερων αποτελεσμάτων από λοίμωξη με SARS-CoV-2 που παρατηρείται σε ηλικιωμένους και σε άτομα που ζουν με παχυσαρκία.
Ο ρόλος της καλής διατροφής στην προώθηση ενός διαφορετικού μικροβιοτικού εντέρου, το οποίο με τη σειρά του υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα δεν πρέπει να παραβλέπεται.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το μικροβιοτικό έντερο επηρεάζεται επίσης από τη γήρανση και την παχυσαρκία.
Η σημασία της καλής διατροφής στην υποστήριξη της ανοσοαπόκρισης ισχύει επίσης για τη διασφάλιση καλών αντιδράσεων στον εμβολιασμό.
Επομένως, η προσοχή πρέπει να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση των τρεχουσών διατροφικών ανεπαρκειών όπως αδυναμία, παχυσαρκία, γενικός υποσιτισμός, ανεπάρκεια μικροθρεπτικών συστατικών ή ανεπάρκεια.
Αυτά είναι ευρέως διαδεδομένες στον πληθυσμό, προκειμένου να υποστηριχθεί καλύτερα η ανοσοαπόκριση.
Αυτό είναι το σημαντικότερο μάθημα από τη μελέτη της διατροφής και της ανοσίας που σχετίζεται με τη μάχη με το SARS-CoV-2 και τη νόσο που προκαλεί, το COVID-19 και για να διασφαλιστεί ότι ο πληθυσμός είναι καλύτερα προετοιμασμένος για μελλοντικές πανδημίες.
Πηγή
Calder PC. Nutrition, immunity and COVID-19. BMJ Nutr Prev Health. 2020;3:e000085. https://doi.org/10.1136/bmjnph-2020-000085.
